Haftanın Özeti: 76

Genel Gündem

• İnternet çağı ‘sızıntı’terimine apayrı bir boyut kattı. Wikileaks grubu ile organize bir şekilde hayatımıza giren ve bir dizi skandal yaratan bilgi ifşasıyla devam eden sızıntılarda -ne yazık ki- Wikileaks’in Kurucusu Julian Assange dışında kimse mağdur olmadı (gibi görünüyor). Bu hafta dünya gündemine damgasını vuran sızıntıysa bugüne kadar hiçbir hayırlı olayla gündeme gelmeyen Latin Amerika’nın küçük devleti Panama kökenliydi. İlginç bir ayrıntı olarak mağdurların hiçbiri Panama kökenli değil. Off-shore ya da ‘vergi cenneti’ olarak bilinen kategorideki bu ülke şirket kurucularına fazla soru sormaması ve kazançlarının tepesine vergi talebiyle binmemesi sebebiyle yüzbinlerce şirketin -kağıt üstünde- merkezi konumunda. Panama’lı hukuk şirketi Mossack Fonseca’dan sızdırılan ve toplam boyutu 2.6 terabayt (2 bin 600 gigabayt) tutan 11,5 milyon dosyalık verinin incelenmesiyle pek çok kişiye ait yasa dışı şirketler ortaya çıktı. Belgelerde sadece bu şirket tarafından kurulan 214 bin paravan şirkette devlet başkanlarından futbolculara kadar birçok kişinin yüklüce vergi kaçırdığı ve ülkesine ait paraları (rüşvetleri) yurtdışına transfer ederek ‘akladığı’ ortaya çıktı. Ortaya çıkan kısmıyla yatırımların büyük bölümü Londra’daki gayrımenkullere yapılmış. En büyük zula Rusya Başkanı Vladimir Putin ve İzlanda Başbakanı Sigmundur Gunnlaugsson’un çıktı. Henüz çok az bir kısmı açıklanan belgelerin Mayıs ayında daha geniş şekilde paylaşılacağı söyleniyor. (Rusya tarafından dile getirilen) İddialar arasında bunun CIA’in operasyonu olduğu dahi konuşuluyor. En düşündürücü ayrıntılardan biriyse 80 ülkede 100’ün üstünde medya kuruluşundan 400’e yakın gazetecinin neredeyse 1 yıl boyu bu belgeler üstünde ‘GİZLİCE ve hiçbir sızıntı yaşatmadan’ çalışmış olması. Ortaya çıkan isimler, rakamlar ve detaylar haberimizde.

Biggest leak in the history of data journalism just went live, and it's about corruption. https://t.co/dYNjD6eIeZ pic.twitter.com/638aIu8oSU

— Edward Snowden (@Snowden) April 3, 2016

• İngiliz ilaç devi GlaxoSmithKline, yoksul ülkelerde ilaçlarının patentini kullanmayacağını açıkladı. Böylece az gelişmiş ve düşük gelirli ülkelerde artık GSK ürünlerinin benzerleri yerel üreticiler tarafından üretilebilecek. Firma ayrıca önümüzdeki dönemde piyasaya süreceği kanser ilaçlarını da dar gelirli ülkelere daha uygun fiyatlarla sunacak. Bu ilaç sektöründe bir devrim.
• Evi olan herkesin otel işletmecisi olmasını sağlayarak turizm sektörünü allak bullak eden dönüştürücü internet girişimi Airbnb, kullanıcıları arasında düzenlediği makale yarışmasının ödülünü de kendisine yakışır şekilde belirledi: köpek balığı akvaryumundaki bir odada 2 gece konaklama!

• Stanford Üniversitesi’nde yapılan araştırmada, insanların robotlara dokunarak uyarılabilecekleri tespit edildi. Denekler robotun ‘mahrem’ yerlerine dokunduklarında farklı tepkiler verdikleri görüldü. Gelecek epey ilginç geçecek gibi görünüyor.
• İsveç, özel bir telefon numarasına sahip ilk ülke oldu. +46 771 793 336 numaralı hattı aradığınızda her seferinde farklı bir İsveç vatandaşına bağlanıyorsunuz. Kampanya, dünyada sansürü yasaklayan ilk ülke olan İsveç’in bu tarihi ve cesur kararının 250. yıldönümünü kutlamak. Bu satırlar yazılırken resmi sitesindeki rakamlara göre 31 bine yakın arama yapılmış ve 75 güne karşılık gelen sürede görüşme yapılmıştı.

• Şaşırtıcı olması gerek ama değil; İsveç’in hattını en çok arayanların başında Türkler geliyor. İsveçliler bunu bizim kadar normal karşılayamamış ve şaşırmış haliyle.

• Gemiler ve uçaklar başta olmak üzere dünyadaki pek çok cihaz ve aracın konumlama ve rota amaçlı kullandığı küresel konumlama sisteminin çalışmasını sağlayan GPS sinyallerinin Kuzey Kore’nin teknik müdahalesiyle bozulduğu rapor edildi. Güney Kore tarafından belgelenen 100’ün üstünde sinyal bozumu toplamda 962 uçak ve 700 balıkçı teknesini tehlikeye düşürdü. Sinyallerin cep telefonu iletişimini de engellediği bildirildi. Kuzey Kore’nin bu eylemi 2011 yılında Rusya’dan satın aldığı cihazlarla yaptığı düşünülüyor.
• Elektrik krizi yaşayan Venezuela’da Devlet Başkanı Nicolas Maduro, tasarruf sağlayabilmek için gelecek iki ay boyunca kamu çalışanları için Cuma günlerinin resmi tatil olacağını duyurdu.
• Romanya’da liseyi bitiren gençlerin sınavlarda başarı oranlarının giderek düşmesi üzerine ‘restoran zinciri KFC’ Romanya şubelerinde kablosuz internetle eğitime başladı. Restoran şubelerinde kablosuz internete bağlanmak isteyen gençlerin, daha önce sınavlarda çıkmış bir soruyu çözebilmeleri gerekiyor.

• Gündelik gözlemler de gayet yeterli gerçi ama istatistiksel olarak da bakıldığında ortaya çıkan bariz bir gerçek var: dünya giderek şişmanlıyor. Elbette bu ‘görünüme’ yönelik bir dert değil. Şişmanlıkla birlikte diyabet (şeker) başta olmak üzere birçok hastalık da yükselişe geçiyor. Her şey bir yana kimse bu konuda ne yapılması gerektiğine dair bir fikre sahip değil.
• Sheryl Connelly, Ford’un Gelecek Bilimcilerinden. Pek çok meslektaşı gibi bu yılki TED konferansını canlı olarak izlemiş. Ancak diğer izleyicilerden farklı olarak elindeki iPad Pro ve kalemiyle not tutmuş. Öyle bir tutmuş ki, not tutma meselesine yeni bir anlayış kazandırmış. Mutlaka bir göz atmanız gerek (PDF / 24MB).

Diğer kategori başlıklarına aşağıdaki menüden ulaşabilirsiniz.