Haftanın Özeti: 76

Bilim / Yazılım / Donanım

• “İnternet öyle bir şey ki yanlış bilgi doğru bilgiden daha hızlı yayılıyor. İnsanlar önlerine çıkan bilgiyi hiç sorgulamıyor ve hemen inanıyorlar, inanmakla kalmayıp herkesle paylaşıyorlar. Medyada da durum bu, evlere şenlik bilim haberleri okuyoruz. Türkçe dilinde güvenilir bilim kaynaklarına ihtiyacımız var. Ki elimizin altında böyle kaynaklar da var”. Bu sözler Okan Akıncı’ya ait. Medium’da yer alan yazısında bilim ve teknolojiye meraklılar için yakındığı kriterlerden muaf doğru-düzgün Türkçe kaynakları paylaşmış. Sizin de aklınızda olsun.
• Terör örgütü Taliban, daha geniş kitlelere ulaşabilmek amacıyla Android telefonlar için bir uygulama geliştirdi. Alemarah adı verilen uygulama Taliban’ın Peştuca dilindeki videoları ve açıklamalarına erişim sağlıyor(du). Ancak uygulamanın haberlere konu olmasının ardından Google uygulamayı kısa süre içerisinde Play Store’dan kaldırdı.
• ABD’nin San Bernardino bölgesinde yaşanan terör eyleminde saldırgandan ele geçirilen iPhone 5C’nin şifresinin kırılma konusu FBI ve Apple arasında epey sürtüşmeye yol açmıştı. Şifreyi kırmayı reddeden Apple’a destek veren birçok web girişimi olayın ardından benzer şekilde uçtan uca kripto kullanmaya başladı. Ancak bu arada FBI açıklamadığı bir şirketten aldığı destekle yine açıklamadığı bir teknikle telefonu kırmayı başardı. Ardından bu hafta yaptığı çağrıda benzer şekilde şifreli iPhone verilerine ulaşmak için diğer kamu kurumlarına da yardımcı olacağını açıkladı. Ancak bir şartla: elindeki yöntem iOS9 işletim sistemine yükseltilmemiş olmak kaydıyla sadece iPhone 5C’lerde işe yarıyor.
• Google, kendi imzasını taşıyan Nexus cihazları için Android işletim sisteminin en kritik güncellemesini yayınladı. Bu sayede 8’i kritik olmak üzere toplam 39 hata çözülüyor. Ancak her Android güncellemesinde olduğu gibi en büyük sorun hangi markaların hangi hızda ve hangi modelleri için bu çabaya katkı sağlayacağı.

• Türkiye 2010 yılında dünyanın en büyük veri sızıntılarından birinin mağduru olmuş ve -aralarında şimdiki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da bulunduğu- 49 milyon 611 bin 709 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının tüm kimlik bilgileri çalınmıştı. Hemen internette paylaşıma açılan bu bilgiler birçok kişiyi mağdur etti. Bilgileri incelemek isteyenlerin bir kısmı verileri sorguladığı iddia edilen uygulamayı çalıştırınca başka bir virüse maruz kalarak tabir caizse ‘ava giderken avlandı’. Verileri kendi yöntemleriyle tarayanlarsa bu bilgilerle birçok yasadışı işlem gerçekleştirerek mağdurlar yarattı. Bu hafta aynı bilgiler ham veri dosyası şeklinde tekrar internette paylaşıldı. Hatta ardından -kolaylık olsun diye olacak- web tabanlı bir arama motoru şeklinde dahi kullanıma açıldı. Siteye Türkiye’den erişim engeli getiren ve hemen yasal takip başlatan emniyet güçlerinin fazla uğraşmasına gerek kalmadı çünkü arama hizmeti sunan sitenin sahibi tarafından kapatıldı zira kendi açıkladığı bilgilere göre 24 saat içinde 500 binden fazla sorgulama ve 13 milyon görüntülemeye sahne olmuştu. Mevcut durumda on milyonlarca vatandaşın kendine saklı sadece o meşhur ‘anne kızlık soyadı’ kaldı. Başbakan Ahmet Davutoğlu konuya “Milletimiz gerekli tedbirlerin alındığından endişe etmesin. Evimin adresi sızdırılmış, misafir olmak isteyen varsa gelsin” şeklinde bir yorum getirdi. BONUS BİLGİ: Veritabanında yer alan -ve hala birçok adresten ulaşılabililr haldeki- bilgilerle sahte kimlik üretmek, banka hesabı açarak kredi kartı alma ve kredi çekme dahil her türlü işlem yapmak, ticari bilgilere ulaşmak, doğalgaz, elektrik, su gibi hizmetlere abone olmak, sahte bilet ve SIM kartı almak ve araç kiralamak mümkün.
• Mahremiyet konusu internet çağında iki ucu ‘dertli’ değnek. Devlet kurumlarının dijital takip iştahı arttıkça kullanıcıların mahremiyet endişesi de yükseliyor. Bu kovalamacanın er meydanı ise WhatsApp, Messenger, Telegram gibi hızlı mesajlaşma uygulamaları. Bu alandaki en yeni ve ilginç çözümlerden biri Blank adlı mobil uygulama. Yazışmalarınız aynen fiziki bir sohbette olduğu gibi ‘sıradan bağımsız‘ ilerliyor ve konuşulduktan sonra yok oluyor. Geride bir kayıt kalmadığı için geçmişe yönelik bir inceleme de yapılamıyor.

• Mahremiyet tutkunlarına özel bir diğer mobil uygulama ise Thrend. Göndermek istediğiniz mesajları anonim olarak yollayabilmenin yanısıra görüntülendiği anda yok olmasını sağlayabiliyorsunuz.

• Hindistan’da iş bulmakta zorlanan gençler bilgisayar yazılımı öğrenerek büyük internet şirketlerinin hatalarını buluyor. Şirketlerin çoğu zaman yüksek bedellerle ödüllendirdiği bu ‘hata avcıları’nın bir kısmının kazancı yüz binlerce lirayı geçiyor.
• HP’nin Spectre adlı yeni dizüstü bilgisayarı 10,4mm incelikle -şimdilik- dünyanın en incesi olarak kayıtlara geçti. Intel Core i7 işlemcisi bulunan HP Spectre, ince tasarımı için performanstan ödün vermemesi ile dikkat çekiyor.

• Apple klavye alanında hiçbir tuş barındırmayan, kişiselleştirilebilir dokunmatik yüzeyler kullanmak için bir patent aldı. Bu patent sayesinde Macbook’larda klavye yerine, başka tuşlar ya da birden fazla dokunmatik fare alanı bulunabilecek.

• Wall Street Journal’ın haberine göre e-kitap okuyucu pazarında Kindle adlı ürünüyle pazarın hakimi konumundaki Amazon yakında 8. sürümüyle karşımıza çıkacak. Şirkete yakın kaynaklardan edinilen bilgilere göre üstünde çalışılan konulardan biri de Kindle’ın güneş enerjisiyle şarj olabilmesini sağlayan özel bir kılıf. Amazon’un Kurucusu Jeff Bezos Twitter hesabından verdiği ipuçlarıyla heyecanı yükseltirken bir hafta daha sabretmemizi istedi.

Heads up readers – all-new, top of the line Kindle almost ready. 8th generation. Details next week.

— Jeff Bezos (@JeffBezos) April 4, 2016

• Google’ın GO oyununa özel geliştirdiği yapay zeka yazılımı AlphaGo önce Uzakdoğulu Usta Fan Hui’yi 5-0 yenmiş, ardından Dünya GO Şampiyonu Lee Se-dol’u sadece bir maçta sevindirerek 4-1 mağlup etmişti. Ancak görünen o ki bu galibiyet AlphaGo için hiç de kolay olmamış. Yapay zeka yazılımı Se-dol ile karşılaşabilmek için eskiden oynanmış kayıtlı milyonlarca oyunu tek tek incelemiş. 100 kişilik bir ekibin emeği de cabası. Özetle; galiptir bu yolda mağlup Se-dol San!
• Esasen bir tamir şirketi olan iFixit, yeni lanse edilen popüler cihazların içini açıp parçalarını incelemesiyle meşhur. Sitenin son ‘hedefi’ LG’nin 9 ay önce piyasaya sürdüğü ve hayli olumlu eleştiriler alan amiral gemisi G5 oldu. iFixit değerlendirmesi de nispeten olumlu. Detayları sitesinde ama videosu da fikir veriyor.

• IDC ve App Annie’nin pazar verilerine göre oyun dünyasının en büyük dilimini mobil cihazlar oluşturuyor. Buna göre 2015 yılında mobil oyunlar 34,8 milyar dolar ciroyla birinci, PC ve Mac oyunlarıysa 29 milyar dolarla ikinci sırayı alıyor. Konsol oyunları 18,5 milyar dolarla üçüncü sırada. Google Play ve iOS App Store’daki indirilen uygulamaların da yüzde 38’ini yine oyunlar oluşturuyor.
• Wohlers’ın son raporuna göre -kesinleşen- 2015 yılı rakamlarına bakıldığında 5 bin dolar altında fiyata sahip 3D yazıcıların satışı bir önceki yıla kıyasla yüzde 70 artmış durumda. Geçtiğimiz yıl yüzde 25,9 oranında büyüyen 3D yazıcı sektörü bu sayede -satış ve hizmetlerin toplamında- 5,1 milyar dolarlık bir hacme ulaştı.
• Oyun konsol dünyasının pazar lideri Sony Playstation’ın PS4 cihazlarına yönelik 3.50 sürümlü yazılım güncellemesiyle oyunların başka PC ve Mac gibi farklı cihazlardan oynanması mümkün hale geliyor. Bunun için bilgisayara USB üstünden DualShock 4 kontrol cihazını bağlamak yeterli.

• Amazon’un Kurucusu Jeff Bezos’un uzay seyahatine yönelik girişimi Blue Origin yeniden kullanılabilir roketler konusundaki öncülerden. Şirketin fırlattığı New Shepard roketi bu hafta üçüncü kez sorunsuz olarak inmeyi başardı. Bu uçuşta öncekilerden farklı olarak roketin motorları inişe sadece bin 100 metre kala çalıştırıldı.

• Washington Üniversitesi’nden bir ekip, DNA molekülü üzerine dijital fotoğraf, video, ses ve yazılar kaydedip bu verilere tekrar ulaşmayı başardı. Günümüzde kullanılan flaş bellek ya da hard disk gibi sistemler 10-15 yıl içinde bozulurken her biri 10GB veri taşıyabilen DNA molekülleri sayesinde verilerimiz yüzlerce yıl saklanabilecek.
• MIT’de 24 saatte 1000 doz ilaç üretebilen taşınabilir bir ilaç üretim sistemi geliştirildi. Sistem sayesinde her ilaç, fabrika çalıştırmaya gerek kalmadan kısa sürede üretilip ihtiyacı olan kişilere ulaştırılabilecek.
• Obezite hastalarının ameliyat olmadan hızlı şekilde kilo vermesini sağlayan yeni bir uygulama geliştirildi. Bu uygulama ile kan dolaşımı kontrol edilerek, vücutta açlık hissi yaratan ghrelin hormonunun salgılanması azaltılıyor.

• Genetik dizilim mümkün ve maliyeti sürekli düşüyor. Dolayısıyla genetik özelliklerimizi doğum öncesinde tasarlamak da mümkün hale geliyor. ABD / Stanford Üniversitesi Hukuk Profesörü Hank Greely yeni kitabında insanların genetik tasarım hevesinin tetikleyeceği düşündürücü ikilemlere değiniyor. Bazı hastalıkların oluşması doğumdan önce engellenebilirse, halihazırda o hastalıkla doğmuş kişilere ‘istenmeyen kimse’ ya da ‘hatalı’ gözü ile bakılabilecek . Ya da örneğin bir ailenin geleceğin Cristiano Ronaldo’su olması için seçtiği çocuk ileride şair olmak isterse ne olacak? Hastaneye başarısız uygulamasından dolayı dava açılabilecek mi? Kafalarda deli sorular.
• Avustralya / New South Wales Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışma sonucu bulunan bir teknik sayesinde insanlar da aynen semenderler gibi hasar gören dokularını onarabilecek. Kök hücre terapisiyle yürütülen çalışmada kemik ve yağ hücreleri yeniden programlanarak kök hücreye çevriliyor ve ardından onarıma ihtiyaç bulunan dokuya yönlendirilerek yenilinme sağlanıyor. Sistemin birkaç yıl içinde insanlar üstünde uygulanabilir olması bekleniyor.

• ABD / Florida Üniversitesi’nden bir grup Bilimci kapalı -GPS uydularını göremeyen- ortamlarda lokasyon belirlemeye yönelik ses dalgalarını temel alan yeni bir çözüm geliştirdi. Bu sayede akustik sinyaller kullanarak akıllı telefonların konumu santimetre hassasiyetinde belirlenebiliyor. Sistemin özellikle görme engellilere yönelik yol gösterici / rehberlik edici cep telefonu uygulamalarında işe yarayacağı düşünülüyor.

Diğer kategori başlıklarına aşağıdaki menüden ulaşabilirsiniz.