Haftanın Özeti: 240

Bilim, Yazılım, Donanım

İlköğretim, lise, üniversite öğrencileri ile üniversite sonrası iş bulma sürecindeki gençlere teknoloji okuryazarlığı ve üretimi alanında çeşitli eğitimler veren Kodluyoruz Derneği, Türkiye Teknoloji Sektörü Durum Analizi Araştırma Raporu adlı geniş kapsamlı bir rapor yayımladı. Raporda, Türkiye’deki teknoloji sektörüne dair genel incelemelerin yanı sıra gençlerle yapılan anketlere ve kodlama ile hayatı değişen gençlerin hikayelerine yer verildi. Raporun tamamına Kodluyoruz.org üzerinden erişmek mümkün.

Apple’ın kurucularından Steve Jobs bugün iPhone’u ve Mac bilgisayarları popüler hale getiren kişi olarak biliniyor. Jobs’ın başarısında en çok rol oynayan şey ise ileri görüşlülüğüydü. Bilgisayarların yeni yeni yaygınlaştığı dönemlerde Steve Jobs günümüzün teknolojisinin nasıl şekilleneceğini öngörmüştü. Jobs’un geleceğe dair başarılı tahminlerinden bazıları şu şekilde:

• Bilgisayarları evimizde eğlence amaçlı kullanacağız.
• Bilgisayar üzerinden birbirimize ulaşabileceğiz.
• Fare sayesinde kopyalama ve yapıştırma gibi birçok işlevi gerçekleştirmek çok daha kolay olacak.
• Her yerden web’e ulaşabileceğiz.
• Kendi depolama alanınızı yönetmeniz gerekmeyebilir. (Bulut bilişim)
• Apple kitap boyutunda ve çok güçlü bilgisayarlar üretecek.
• Elinizdeki teknolojik kutunun içinde, ne istediğinizi tahmin etmeye çalışan küçük insanlar yaşıyormuş gibi hissedeceksiniz. (Dijital asistanlar)
• İnsanlar mağazalara gitmeyi bırakacak. Alışverişlerin çoğu web üzerinden yapılacak.
• İnsanlar algılayabileceklerinden daha fazla bilgiye ulaşacak.
• İnternete bağlanabileceğiniz cihazlara 10 yaşından itibaren sahip olacaksınız.

Öte yandan Jobs, 1983’te yaptığı tahminlerde, teknoloji alanındaki gelişmelerin donanımdan ziyade yazılım alanında yaşanacağını söylemişti. Ama 1983’ten bu yana donanım alanında da çok büyük gelişmeler yaşandı. Akıllı telefonlar hayatımıza girdi. Ayrıca Jobs, web’in çoğu insanın hayatında çok büyük bir etki oluşturmayacağını söylemişti ama bugün tüm işlerini sadece web üzerinden yürüten milyonlarca insan var.

Bilimciler bağırsakların farklı bölgelerinde bağışıklık sisteminin farklı çalıştığını keşfetti. Rockefeller Üniversitesinden araştırmacıların elde ettiği sonuçlara göre bağırsakların besinlerle ilk buluştuğu noktada bağışıklık sistemi baskılanmış durumda. Böylece bağırsakların besinleri elde etmesi kolaylaşıyor. Vücut tüketilen gıdadan gereken besini aldıktan sonra ise bağırsakların diğer ucunda çok daha agresif bir bağışıklık sistemi mevcut. Böylece vücut, hem ihtiyaç duyduğu besini alabiliyor hem de geri kalan zararlı mikroorganizmalarla güçlü şekilde savaşabiliyor. Araştırmacılar bu bilginin gelecekte daha etkili ilaçlar geliştirmeye ve sindirim sistemi hastalıklarının tedavisine yardımcı olacağını söylüyor.

Elektronik sigara aromalarının, insanlarda endotelyal hücrelere (iç zar gözesi) etkisini inceleyen araştırmacılar, aromaların nikotinden bağımsız olarak kan damarlarında zarara yol açtığını belirledi. Endotelyal hücreler kan damarlarının iç kısmında bulunuyor ve kalp-damar sağlığı için büyük önem taşıyor. Laboratuvar ortamında yapılan testlerde başta tarçın aroması olmak üzere, test edilen tüm elektronik sigara aromalarının bu hücrelere zarar verdiği görüldü. Araştırmacılar ayrıca elektronik sigara tüketiminin normal sigara kadar zararlı olduğunu ve bir sigara bırakma yöntemi olarak bu kadar yaygın şekilde kullanılmaması gerektiğini belirtti.

Fareler üzerinde yapılan bir araştırmada, sürekli yağlı gıdalar yiyen hayvanların depresyon belirtileri göstermeye başladığı belirlendi. Araştırmacılar bu durumun sebebini incelerken, yağlı gıdalar tüketen hayvanların beynindeki hipotalamus bölgesinde yağ asitlerinin biriktiğini keşfetti. Bu durum beynin normal işleyişine engel olarak depresyon benzeri tepkiler verilmesine sebep oluyor. Yağlı yiyecekler serotonin ya da diğer sinir ileticilerin üretimini etkilemiyor ama hipotalamusun normal işleyişini bozarak depresyona sebep oluyor. Bu keşif, özellikle kilolu bireylerde depresyon tedavisi konusunda yeni yöntemlerin geliştirilmesini sağlayabilir.

Bebeklerde sinir sisteminin gelişimi özellikle doğumdan önceki son üç ayda gerçekleşiyor. Ancak erken doğum durumunda bu süreç sekteye uğruyor ve bebeklerin gelişimi istenilen seviyede olmayabiliyor. Araştırmacılar bu sorunu bebeklere sakinleştirici müzikler dinleterek aşabileceklerini düşündü. Çeşitli enstrümanlar deneyen araştırmacılar, erken doğan bebeklerin en çok Hindistan’da yılan oynatıcılarının kullandığı flüt çeşidi olan ‘punji’ye tepki verdiğini gördü. Bu enstrümanla hazırlanan besteler bebeklere belirli aralıklarla dinletildi. Bebeklerin beyninin çeşitli bölümleri arasındaki işlevsel bağlantıların geliştiği görüldü. Araştırmacılar bu tedavinin uzun dönemli etkilerini incelemek için tedavi edilen bebeklerin altı yaşına ulaşmasını bekliyor. Bebeklere dinletilen müziklerden bazı örnekleri aşağıdaki videodan dinleyebilirsiniz.

Google’da araştırmacı olarak çalışan Danial Tse ve meslektaşları kötü huylu akciğer nodüllerini saptamak için geliştirdikleri bir derin öğrenme algoritmasıyla 42 binden fazla BT taraması yaptı. Tarama sonuçları, profesyonel doktorların taramalarına göre yüzde 11 daha az sayıda sahte pozitif ve yüzde 5 daha az sayıda sahte negatif sonuç gösterdi. Bu durum yakın gelecekte kanser teşhisinde yapay zekanın doktorlardan daha güvenilir bir kaynak olabileceğini gösteriyor.

Bilimciler elektrotlar ve yapay zeka yardımıyla beyindeki sinyalleri konuşmaya çeviren bir cihaz yarattı. Bu teknoloji, beyninde hasar bulunan ya da epilepsi, Alzheimer, MS ve Parkinson gibi nörolojik hastalıkları olan kişilerde konuşma yetisini geri kazandırmaya yardımcı olabilecek. Sistem, ileri seviyede konuşma bozukluğu olan bireylerin akıcı bir iletişim kurmasını sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda konuşan kişinin duyguları ve kişiliğini yansıtacak şekilde de ayarlanabilecek.

ABD’nin Baltimore şehri, 7 Mayıs’tan beri e-posta, su faturası ödeme, ev satın alma ve diğer başka hizmetleri kullanılmaz hale getiren bir fidye yazılımı saldırısı ile uğraşıyor. The New York Times’daki bir habere göre, kenti felç eden saldırıda, daha önce başka yüksek profilli saldırılarda da kullanılan, aslen ABD Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) tarafından geliştirilen EternalBlue adlı yazılım kullanılıyor. Hacker grubu The ShadowBrokers tarafından 2017’de sızdırılan yazılım o tarihten bu yana, Wannacry ve NotPetya başta olmak üzere önemli siber saldırılarda kullanılmıştı.

Avustralya’da yaşayan bir genç, iş teklifi almayı umarak Apple’ı hack’ledi. İsmi verilmeyen genç, çıkarıldığı mahkemede suçunu kabul ederken, Avrupa’da aynı şeyi yapan birinin Apple tarafından işe alındığını öğrendiği için böyle bir işe giriştiğini söyledi. 13 yaşında hack yapmaya başladığı öğrenilen genç, bu becerilerini daha evvel kötüye kullanmadığı için, 9 ay boyunca 500 Avustralya Doları ceza ödemesi koşuluyla serbest bırakıldı. Genç okuyucularımıza tavsiye: Çalışmak istediğiniz şirketin sistemlerine izinsiz girmek pek iyi bir fikir olmayabilir.

Geçtiğimiz ay kuruluşunun 30. yılını kutlayan Asus, 30. yıla özel cihazlar tanıttı. Aslında bu cihazlar halihazırda piyasada bulunan bazı Asus cihazların yenilenmiş versiyonları. Örneğin ZenFone 6 Edition 30, önceki modele göre daha fazla RAM (12 GB) ve daha fazla depolama alanı (256 GB) sunuyor. Tabii ki üzerinde Asus’un 30. yılı için tasarladığı A harfi şeklindeki logonun bulunması da önemli bir detay. ZenBook Edition 30 ise orijinal İtalyan derisi ile kaplı ve üzerinde gül rengi altın kaplama 30. yıl logosu bulunuyor.

Asus’un sunduğu en dikkat çekici ürün ise Zenbook Pro Duo oldu.Ekranın alt kısmında, ekranla klavye arasındaki boşluğa geniş bir ekran yerleştiren Asus böylece aynı anda birden fazla uygulamayı kontrol etme imkanı sunuyor. Alttaki erkana (Spotify gibi) çok fazla görsellik gerektirmeyen uygulamaları sıralayıp üstteki büyük ekranda asıl işinizi yürütebilirsiniz. Dilerseniz uzun ekran gerektiren uygulamalarınızı alttaki ekrana uzatabilirsiniz. Bu bilgisayarı gördükten sonra kendi dizüstü bilgisayarınızın klavyesinin üzerindeki boşluk gözünüze batmaya başlayabilir.

Japon bloğu Mac Otakara’ya göre, bazı Samsung telefonlarında bulunan çift Bluetooth kulaklığa bağlanabilme özelliği çok yakında iPhone’lara da geliyor. Samsung’da bu özelliğin çalışması için Bluetooth 5.0 teknolojisi gerekiyor. Apple da çift sesi aynı şekilde uygularsa bir yazılım güncellemesi ile Bluetooth 5.0’ı eski iPhone’lara da getirebilir. Mac Otakara hangi iPhone modelinin bu özelliğe sahip olacağını söylemedi. Ama bu yıl çıkacak modellerle birlikte son yıllarda satılan bazı modeller de birden fazla cihaza Bluetooth ile ses gönderme özelliği elde edebilir.

ABD’nin Boston şehrindeki New England akvaryumunda diğer dişi yılanlarla bir arada yaşayan bir anakonda doğum yaptı. Çiftleşme olmadan gerçekleşen bu doğum türüne partenogenez (kendiliğinden üreme) deniyor. Bitkilerde ve böcek türlerinde sıklıkla görülen bu doğumda dişi yumurta hücreleri döllenmeye ihtiyaç duymadan çoğalabiliyor. Uzmanlar bu şekilde üremenin daha önce anakondalarda sadece bir kez kaydedildiğini söyledi. Anne anakondanın doğurduğu yavrulardan iki tanesi hayatta kalabildi. Genetik açıdan annelerinin birebir kopyası olan bu yavruların karakterlerinin ise farklılık gösterdiği belirtiliyor. Akvaryum görevlileri yavrulardan birinin sakin diğerinin ise daha maceracı olduğunu söylüyor.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.