Haftanın Özeti: 239

Bilim, Yazılım, Donanım

Bu haftanın en önemli gelişmelerinden biri Google’ın Huawei ile iş birliği anlaşmasını durdurmasıydı. Bunun sonucunda artık Huawei telefonlar Android güncellemelerine ve güvenlik paketlerine erişemeyebilir, Google Play Store’u ve Google’ın uygulamalarını (Google Arama, YouTube, Gmail, Drive, Haritalar) kullanamayabilir. Mevcut Huawei telefonların lisansı olduğu için hala bu hizmetlere erişilebiliyor. Ancak şirketin yeni çıkaracağı cihazlara bu lisans verilmeyecek. Bu yüzden yeni telefonlarda Android’in açık kaynaklı versiyonu dışında hiçbir Google hizmeti kullanılamayabilir. Huawei’nin kendi işletim sistemini geliştirmek için çalışma yürüttüğü belirtiliyor ancak tek sorun Google değil.

İşlemci üreticileri Intel, Qualcomm ve ARM Huawei ile çalışmayacaklarını duyurdu. Huawei’nin bu şirketlerin desteğini almadan piyasadaki akıllı telefonlarla rekabet edebilecek cihazlar üretmesi oldukça zor. Durumun vahametinin farkına varan bazı Huawei kullanıcıları ellerindeki telefonlardan bir an önce kurtulmak istiyor ancak Asya’da bazı satıcılar Huawei telefonları takas programlarının dışına çıkarmış durumda. Windows ise kendi sitesinden Huawei marka Windows bilgisayarları kaldırdı. İngiltere’nin en büyük operatörü EE ise Huawei’nin telefonlarını yeni 5G cihaz sunumunun dışında bırakacağını açıkladı.

Tüm bu haberlerin üzerine Huawei’ye bir darbe de SD Birliğinden geldi. SD ve microSD kartların standartlarını belirleyen ticaret grubu, Huawei’yi birlik üyeliğinden çıkardı. Artık yeni üretilen Huawei telefonlarda microSD kartlar kullanılamayacak. Tüm bu değişiklikler Huawei’yi Apple’a benzetecek gibi duruyor. Apple da Android yerine kendi işletim sistemini üretiyor ve telefonlarında SD kart desteği bulunmuyor.

Apple CEO’su Tim Cook Tulane Üniversitesi diploma töreninde sahneye çıktı. Öğrencilere kendi neslinin bazı şeyleri yanlış yaptığını ve yeni nesilleri hayal kırıklığına uğrattığını söyleyen Cook, özellikle küresel ısınmanın sonuçlarını düşünmeden yaşadıkları için bugün içinde bulunduğumuz durumda olduğumuzu söyledi. İklim değişikliğinin politikadan bağımsız olarak ortak bir sorun şeklinde değerlendirilmesi gerektiğini belirten Cook, öğrencilere asla sabit kalmamalarını, daima bir şeyleri değiştirmek için çalışmalarını söyledi. Apple CEO’su özellikle 2019 yılında, ayrıştırıcı tartışmalardan uzak kalmanın ve empati kurabilmenin önemine değindi ve bunu başarabilenin devrim yaratan bir iş başarmış olacağını söyledi.

Amerikan Psikoloji Derneği’nin yaptığı bir araştırmaya göre, kendini üst sınıflara ait gören bireylerin buradan gelen özgüvenlerinin, etraflarındaki insanlar tarafından yetkinlik olarak görülebildiğini ortaya koyuyor. Bu özgüven özellikle iş görüşmeleri ve okul mülakatları gibi resmi seçmelerde üst sınıfa mensup kişinin lehine işliyor ve aynı yetkinliğe sahip ancak daha düşük sınıflardan gelen bireyler karşısında avantaj sağlamasına sebep oluyor.

ABD’de yapılan bir araştırmada 2004-2014 yılları arasında sürücü belgesi alan yaklaşık 15 bin ergen arasından DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) problemine sahip 1769 ergen bulunduğu belirlendi. Araştırmacılar yeni ehliyet alan ergenlerin kaza yapma oranlarını incelediğinde DEHB’li ergenlerin ilk ay içinde kaza yapma oranının yüzde 62 daha fazla olduğu belirlendi. İlk dört yıl içinde kaza yapma oranlarına bakıldığında da DEHB’li ergenlerin yüzde 37 daha fazla kaza yaptığı görüldü. Araştırmacılar DEHB’li ergenlerin alkol ve uyuşturucu ile ilişkili kazaların yanı sıra emniyet kemeri kullanmama ve trafikte elektronik cihaz kullanma gibi ihlallere iki kat daha meyilli olduğunu tespit etti. DEHB’in bu duruma nasıl etki ettiği konusunda daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. İlerleyen yıllarda kaza oranları azaldığı için uzmanlar çözüm olarak ehliyet alma yaşının yükseltilmesini öneriyor. (ABD’de 16 yaşında ehliyet alınabiliyor).

Güney Kore hükumeti Ocak 2020’den itibaren bilgisayarlardaki işletim sistemini değiştireceğini ve Windows’u bırakarak Linux’a geçeceğini açıkladı. Microsoft’un 2020’de Windows 7’yi tedavülden kaldıracağı haberlerinden sonra Güney Kore hükumetinin Windows 10’a geçmek yerine bu işletim sistemini tamamen bırakıp Linux’a geçme kararı almasının arkasında, Windows 10’un güvenilirliğine dair şüpheler bulunması var.

Öte yandan Microsoft ‘yılda iki güncelleme’ sözünü tuttu ve Windows 10’un yeni versiyonunu yayımladı. Windows 10, Mayıs 2019 adını taşıyan güncelleme daha önceki versiyonlar gibi fazla özellik barındırmıyor ancak yine de not edilecek birkaç önemli tarafı da yok değil: Mesela yeni ‘light’ teması. Bu tema aslen ilk olarak Kasım ayında duyurulmuştu ancak sadece, başta beta kullanıcıları olmak üzere, Windows Insider programı üyelerine erişim sağlanmıştı. Güncellemeyle gelen diğer değişiklikler arasında Kaomoji desteği, güncelleme zamanını belirlemek için yapay zeka desteği, otomatik güncellemelerin ertelenmesi ve Sandbox’ta uygulama deneme gibi özellikler bulunuyor.

Sesin içinde ilerlediği ortama göre belirli bir gürültü sınırı var. Örneğin havada 194 desibelin üzerine çıkamıyor. Bu seviyeye ulaşıldıktan sonra ses dalgaları çevresindeki havayı parçalamaya başlıyor. Bu da sesin ilerlemesine engel oluyor. Suda ise bu sınır daha yüksek. Suyun içinde ses 270 desibele kadar çıkabiliyor. Bunu test etmek isteyen bilimciler iki adet su jeti kullanarak mümkün olan en büyük ses basınçlarını oluşturdu. Sesin sınırlarının test edilmesi sadece akademik olarak değil pratik olarak da işimize yarayabilir. Araştırmacılar ses dalgalarının oluşturduğu şok dalgası trenlerinin işleyişini anlamanın su jetleri içinde atomik ölçekte analizlere maruz kalan minyatür örnekleri koruyarak daha iyi ilaçlar ve malzemeler geliştirmemize yardımcı olabileceğini düşünüyor.

Endüstri uzmanları tarlalarda kullanılan robotların sayısının yakın zamanda çok fazla artmasını beklemiyordu. John Deere ya da CNH Industrial gibi büyük tarım araçları üreticileri henüz tarlalarda kullanılabilecek otonom robotlar sunmadılar. Ama Avustralya ve Kanada’daki küçük girişimlerin çabaları sayesinde bazı tarlalar şimdiden robotlar tarafından işleniyor. Robotlar tarlalarda sulama, bitki dikme, sürme ve ilaçlama işlemlerini gerçekleştirebiliyor. Zararlı ot ilaçlama robotları, normalde kullanılandan yüzde 80 daha az ilaç kullanarak daha etkili bir ilaçlama yapabiliyor. Daha az ilaç kullanılması hem maliyeti düşürmek hem de çevreyi korumak için önemli. Ayrıca 20 tondan daha ağır traktörleri tarlaya sokmak tarladaki toprağı sıkıştırarak verimi yüzde 7 oranında azaltıyor. Aynı işi yapabilen küçük robotlar böyle bir soruna yol açmadığı için dolaylı yoldan verimliliği de artırmış oluyor.

ABD ordusu, askerlerine küçük birer dron vererek çevreleri hakkında daha fazla bilgi edinmelerini sağlayacak. Black Hornet adı verilen dronlar havada 25 dakika kalabiliyor ve gece görüşü sayesinde askerlere daima ekstra görüş imkanı sunuyor. Dronların askerleri düşman pusularından korumaya yardımcı olması hedefleniyor.

Ford, 21 Mayıs itibarıyla dünya çapında maaşlı çalışanları arasından 7000 kişiyi işten çıkarmaya başladı. Şirket bu hamleyle, yılda 600 milyon Dolar kar elde etmeyi amaçlıyor. İşten çıkarma işleminin Ağustos ayında tamamlanması öngörülüyor. İşten çıkarmaların 2 bin 400 tanesi Kuzey Amerika’da yapılacak, 1500 pozisyonla ise anlaşarak iş bitimine gidilmesi planlanıyor. Şirket CEO’su Jim Hackett’in belirttiği üzere bu hamle, şirket içi bürokratik yükü hafifletmek ve yönetim yapısını düzleştirmek adına yapılıyor; aynı zamanda genel masraflar da azalmış olacak.

Hollanda’da 50 yaşında bir adam Tesla marka aracının direksiyonunda uyurken polisler tarafından fark edildi. Aracı durdurmak için 11 km boyunca aracı takip eden ve şoförü uyandırmak için sirenlerini açan polisler sürücünün aşırı derecede alkollü olduğunu tespit etti. Adam, aracın oto pilot özelliğini kullandığı için ayık olması gerekmediğini savundu ama ceza almaktan kurtulamadı. Otonom araç teknolojileri yaygınlaştıkça bu gibi olaylarla daha fazla karşılaşmamız mümkün. Yasalar şu anda aracın özellikleri ne olursa olsun direksiyon başında (ayık) birinin olması gerektiğini söylüyor. Ama araçların otonom sürüş yetenekleri arttıkça yasalarda da değişime gitmek gerekebilir.

NASA ve Virgin Orbit üç boyutlu yazıcıda bir roket ateşleme odası üretti. Ateşleme odası içinde roket yakıtı yandığı için çok yüksek ısılara dayanması gereken bir parça. Normalde bu parçanın üretimi oldukça zor ve maliyetli. Bu ve diğer parçaların üç boyutlu yazıcıda üretilebilmesi, gelecekte uzay görevlerinde kullanılacak roketlerin uzay üslerinde hazırlanmasını mümkün kılabilir.

As our aspirations for space grow more ambitious, so too must the ways we build our spacecraft! So we partnered with @NASA_Marshall to study how 3-D printing can be used to build next-gen rocket parts at a fraction of the cost and lead time. Read more: https://t.co/Rcu7Uz0nwT pic.twitter.com/IdVuB1sIEu

— Virgin Orbit (@Virgin_Orbit) May 16, 2019

Mars’ın yörüngesinden gezegeni radarla tarayan araştırmacılar kuzey kutbuna yakın bir bölgede, yerin 2 km kadar altında çok büyük bir buz ve kum kütlesine rastladı. Milyonlarca yıl boyunca Mars’ta yaşanan iklimsel değişikliklerle şekillenen bu buz ve kum tabakaları gezegenin geçmişi hakkında bize bilgi verebilir. Böylece araştırmacılar gezegenin başka hangi bölgelerinde buz kütlesi bulunabileceğine dair daha fazla fikir elde edebilir. Mars’ın kutup bölgelerindeki buz kütlelerinden sonra keşfedilen üçüncü büyük su kütlesi olan bu yapı eriyip gezegenin yüzeyine çıkması halinde tüm gezegeni 1,5 metre suyla kaplayabilecek kadar fazla. Ancak bu tabakaya erişmek çok zor. Mars’ta içme suyu elde etmek ya da suyu roket yakıtı olarak kullanmak için kutuplardaki daha erişilebilir buz kütlelerini kullanmak daha mantıklı olabilir. Mars’taki buzları erittikten sonra kullanmak için kum ve tuzdan da ayrıştırmak gerekecek.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.