Haftanın Özeti: 236

Bilim, Yazılım, Donanım

Apple, mobil cihazlarına yönelik işletim sistemi iOS’in 12. sürümünde tanıttığı Screen Time adlı özellik sayesinde ekrana bakarak geçirdiğimiz zamanı raporlamaya ve rahatsızlık duyduğumuz bir durum varsa uygulama bazında kısıtlamalar yapabilmeyi mümkün kılmıştı. Ancak bu yenilik bir kısım kullanıcı için çok da enteresan değildi çünkü neredeyse aynı işlevi sunan kimi uygulamalar zaten bir süredir yüklenip kullanılabiliyordu. Bu hafta internette başlayan tartışmalarla Apple’ın bu alternatif uygulamaları AppStore’dan silerek yasakladığını ortaya koydu. Son 1 yıl içinde bu kategorideki en popüler 17 uygulamanın 11’i gerekçe göstermeden ve uyarılmadan bu şekilde mezara gömülmüş durumda. Oluşan tepkilerin ardından Apple’ın yöneticilerinden Phil Schiller ise savunmasında bu uygulamaların normalde sadece kurumsal telefon sahiplerinin kendi çalışanlarına yönelik uygulamalarında kullanabilecekleri yetkileri herkese açtığı için silindiğini savundu.

Apple’ın yeni nesin iPhone’unda öne çıkan özelliğin üçlü kamera tasarımı olması bekleniyor. Şimdi bu tasarımla hazırlanmış bir iPhone tasarımı paylaşıldı. Cihazlara dair başarılı tahmin ve sızıntıları ile bilinen Steven Hemmerstoffer, CashKaro adlı blog ile iş birliği yaparak yeni iPhone tasarımı tahminini görselleştirdi. Bir önceki modele göre en büyük değişiklik telefonun arkasındaki yuvarlak köşeli kare şeklindeki kamera paneli oldu. Bu panelin içine kameralar üçgen bir düzende yerleştirilmiş görünüyor. Hazırlanan görsel, daha önce sızdırılan ve iPhone arka paneli olduğu iddia edilen tasarımın görüntüleri ile de uyuşuyor.

Motorola’nın eski popüler modellerinden Razr, katlanır ekranlı yeni bir modelle geri dönebilir. Çin mikro blog sitesi Weibo üzerinden paylaşılan görsellerin Motorola’nın yeni katlanır tasarımlı telefonuna ait olduğu iddia edildi. Ancak bu telefon Galaxy Fold gibi enine değil, tıpkı orijinal Razr modelinde olduğu gibi dikine katlanıyor.

Oyun telefonu piyasası Razer, Asus ve diğer göz dolduran modellerle hareketleniyor. Şimdi Çinli oyun telefonu markası Nubia (ZTE’nin bir parçası) Red Magic 3 adlı modelini kullanıma sundu. Bu modelin en dikkat çeken özelliği, soğutma fanını telefonun içine yerleştiren ilk telefon olması.Tıpkı oyun bilgisayarlarında olduğu gibi ısı oyun telefonlarının da düşmanı. İşlemci ve bellek daha fazla zorlandıkça sıcaklıklar hızla yükseliyor. Bu da oyunun ya da sistemin bütün olarak çökmesine ya da istikrarsızlık göstermesine sebep olabiliyor. Bunu akılda bulunduran Nubia, Red Magic 3 modeline sıvı soğutma sistemi yerleştirerek fanı da telefonun kasasının içine aldı. Üretici, etkin ısı transferinin bu sayede yüzde 500 arttığını söylüyor. Üstün donanım özelliklerine sahip telefon ayrıca 8K çözünürlükte video çekebilen arka kamerası ile de göz dolduruyor.

Tayvan merkezli akıllı telefon üreticisi HTC 2019’un ikinci yarısında, blok zinciri tabanlı telefonu Exodus 1’in ikinci nesil versiyonunu geliştirmeyi planladığını açıkladı. HTC Merkezsizleştirme Baş Müdürü Phil Chen’e göre şirket ayrıca merkezsizleştirilmiş uygulamaları mevcut dijital değer yönetiminden, tarayıcı ve mesajlaşma uygulamaları gibi diğer alanlarda da geliştirmeyi planlıyor. Satışlarını artırmakta sorun yaşayan HTC geçtiğimiz yıl blok zincirine odaklanacağını açıklamıştı. Şirket bu çalışmalar için 50 milyon Dolar’lık bir risk sermayesi fonunu yönetiyor.

Cep telefonu dünyasından bu haftalık son haberimiz oldukça ilginç (ve hüzünlü) bir gelişmeye sahne olacak. Energizer’ın geliştirdiği 18 bin mAh bataryalı PowerMax P18K Pop adlı akıllı telefon, Indiegogo üzerinden yürüttüğü kitle fonlaması kampanyasında hedeflediği fonlamanın sadece yüzde birini toplayabildi. Avenir Telecom ortaklığıyla geliştirilen ve üst üste konulmuş 3 iPhone kalınlığında olan telefon, hedeflediği 1,2 milyon Dolar’lık fonlamanın sadece 15 bin Dolar’ını toplayabildi. Birçok haber sitesine konu olan telefon görünüşe göre sadece 11 kişiyi destek vermeye ikna edebildi.

2007’de hizmete giren ve bugün bizi dünyanın dört bir yanındaki sokaklarda yürütmeyi başaran Google Street View, kimi zaman araçların, kimi zaman sırt çantalarının tepesine yerleştirilen özel kameralarla dünyanın her köşesini karış karış dijitalleştiriyor. Polonya ve ABD’den iki akademisyenin bu hafta yayımladığı ortak çalışma (PDF), bu görsel arşivinin trafik kaza risk analizi konusunda da eşsiz bir kaynak oluşturduğunu ortaya koydu.

Amazon’un yüksek teknolojili, kasiyersiz mağazaları kullanıma girdiğinde bu gelişme tüm dünyada ilgiyle karşılanmıştı. Şimdi ABD’nin en büyük süpermarket zinciri Walmart benzer bir teknolojiyi kendi mağazalarında kullanıyor. Ancak Walmart’ın mağazaları, kullanılan teknolojiye rağmen müşteri deneyimine fütüristik bir değişim sunmuyor. Walmart’ın yaptığı aslında basitçe, rafları kameralar ve algılayıcılar aracılığıyla kontrol ederek stokta kalmayan ürünleri otomatik olarak tedarik etmek. Akıllı Perakende Laboratuvarı (IRL) adı verilen bu uygulama için Walmart, en yoğun çalışan şubelerinden biri olan Levittown, New York şubesini tercih etti. Şubede 75 kişi, toplam 1500 kamerayı, 45 km uzunluğunda kablo kullanarak yerleştirdi. En büyük başarı ise bu tadilat işlemleri sırasında şubenin kapatılmasına gerek kalmamasıydı.

Bu hafta gündeme gelen ve büyük bir tartışmayı tetikleyen bir araştırma raporuna göre batarya üretimi ve elektrik enerjisi üretimi ile ilişkilendirildiğinde, elektrikli araçların karbondioksit salınımı dizel araçlara göre yüzde 11 ila yüzde 28 daha fazla . Çalışmada, batarya üretimi için yapılan lityum, kobalt ve manganez madenciliğinin önemli ölçüde enerji tükettiği ifade edildi. Buna göre bir Tesla Model 3 bataryası üretmek için 11 ila 15 ton karbondioksit üretiliyor. Bu bataryanın 10 yıl boyunca, yılda 15 bin kilometre seyahat etmek için kullanıldığı varsayılırsa kilometre başına karbondioksit salınımı 73 ila 98 gram oluyor. Araştırmacılar elektrik üretimindeki karbondioksit salınımının da elektrikli araçların salınımına dahil edilmesi gerektiğini savunuyor. Tüm bunlar hesaplandığında bir Tesla’nın kilometre başına 156 ila 180 gram karbondioksit salınımına sebep olduğunu söyleyen araştırmacılar, bunun da Mercedes’in ürettiği dizel araçlardan da fazla olabileceğini belirtiyor. Diğer cepheden itirazlar gecikmedi elbette. Üstelik argümanları gayet sağlam.

Alman otomobil parçaları üreticisi Bosch, Pazartesi günü yaptığı açıklamada İsveçli Powercell şirketi ile birlikte, ağır hizmet araçlarının elektrikli hale getirilmesi için hidrojen yakıt hücreleri geliştireceğini duyurdu. Avrupa Birliği kamyonların karbon salınımını 2025’e kadar yüzde 15, 2030’a kadar da yüzde 30 azaltmasını talep ediyor. Bu da endüstrinin elektrikli ve hibrit motorlara geçmesine sebep oluyor.Hidrojen yakıt hücreleri, yeniden doldurulması elektrikli araç bataryalarına göre daha kısa sürdüğü için uzun süre yolda kalacak araçlarda daha iyi bir seçenek olarak görülüyor.

Okyanusların derinliklerinde birçok gizem ve bilinmez yer alıyor. Okyanus bilimcilerin kutuptan kutba yaptığı araştırma gezisinde tespit ettiği 195 bin 728 virüs de bu gizemleri bir parçası. Araştırmacılar bu virüslerin büyük çoğunluğunun varlığından daha önce haberdar olmadığımızı söylüyor. Bu araştırma öncesinde okyanuslarda yaşayan 15 bin civarı virüsten haberdardık. Yani bu araştırma gezegenimizi anlamak adına çok büyük bir adım anlamına geliyor. Deniz organizmaları oksijenin geri dönüştürülmesine yardımcı olurken okyanuslar da çok fazla karbondioksit barındırıyor. Deniz altında daha fazla yaşam demek, karbondioksitin organik karbona ve biyo-kütleye dönüştürülerek denizin dibinde saklanması anlamına geliyor. Bu gerçekleşmediği durumda karbondioksit okyanusların asitleşmesine sebep olarak deniz canlılarının ölümüne yol açıyor.

19 Nisan günü bir dron, Maryland Üniversitesi Tıp Merkezindeki doktorlara, 5 km uzaklıktaki bir hastaneden bir böbrek götürdü. Böbrek daha sonra böbrek yetmezliği yaşayan bir hastaya başarıyla nakledildi. Böylece ilk kez bir dron, organ naklinde kullanılacak bir organı taşımış oldu. Böbreği taşımak için kullanılan dron, sarsılmazlığının sağlanması için sekiz adet pervane ile çalışacak şekilde düzenlenmişti. Üniversitenin özel olarak ürettiği cihaz sıcaklığı, barometrik basıncı, irtifayı, titreşimi ve konumu belirleyip ayarlayabilecek şekilde tasarlandı. Böylece organın uçuş esnasında en iyi koşullarda saklanması sağlandı.

Kolon kanseri için geliştirilen benzersiz bir aşının insanlar üzerindeki ilk testlerinden gelen olumlu sonuçlar, aşının geleceğine dair umut veriyor. Yeni yayımlanan çalışmada faz 1 deneme sonuçlarına göre aşının güvenli olduğu ve bağışıklık sistemini kanser hücreleri ile mücadele etmesi için uyardığı belirlendi. Bu sonuçlar insanlar üzerinde yapılacak daha geniş denemelerin yolunu açıyor. Araştırmacılar aynı aşının mide, yemek borusu ve pankreas kanserleri için de kullanılabileceğini düşünüyor.

Ulusal Yaşlanma Sağlığı Enstitüsünden alınan verileri kullanan Epidemiolog Honglei Chen ve araştırma ekibi, yaşları 71 ila 82 arasında değişen yaklaşık 2 bin 300 kişinin 13 yıllık bilgilerini inceledi. 12 adet yaygın bulunan koku test ettirilen denekler arasında koku alma yeteneği zayıf olan kişilerin 10 yıl içinde ölme riskinin yüzde 46 daha fazla olduğu, 13 yıl içinde ölme riskinin ise yüzde 30 daha fazla olduğu görüldü. Cinsiyet, ırk ve diğer demografikler ve yaşam tarzlarının sonuçlara minimum etkisi olduğu belirtildi.

Japonya’nın NASA’sı olarak tanımlayabileceğimiz JAXA, Nisan ayı başında Hayabusa2 adlı derin uzay sondasıyla bir asteroiti bombaladığını duyurdu. Bu şu ana kadar bu kapsamda gerçekleştirilen ilk uzay deneyi. 2 kilogram bakır ile güçlendirilmiş plastik patlayıcının kullanıldığı operasyonda milyarlarca yıl boyunca asteroitin içindeki materyaller uzaya saçıldı. Hayabusa2’nin görevindeki ilk hedef, bu yapılar içindeki materyalleri toplayıp analiz etmek. İkinci hedef ise dünyaya yönelik ilerleyen olası bir benzerini hasar vermeden uzayda yok edebilme yeteneği kazanmak.

Çin gözünü derin uzaya dikti. Çin Ulusal Uzay Ajansı (CNSA) bir asteroitten örnekler toplamak ve bir kuyruklu yıldızı ziyaret etmek için bir robotik uzay görevi planlıyor. Kurum uluslararası araştırmacıları da bu göreve dahil olmaya davet etti. Hala devletten onay bekleyen 10 yıllık görevin 2024’te başlayabileceği düşünülüyor. Asteroit görevi, 2016 HO3 olarak bilinen uzay cismine bir araç gönderilerek gerçekleştirilecek. Daha sonra uzay aracı topladığı örnekleri barındıran bir kapsülü Dünya’ya bırakacak. Çin’in uzay aracı asteroit ziyaretinin ardından Mars’ın ötesine, Güneş Sistemi’nin asteroit kuşağına gidecek. Burada 133P/Elst-Pizarro kuyruklu yıldızını ziyaret edecek olan uzay aracı, Güneş Sistemi’ndeki küçük cisimlerin oluşumu ve evrimi hakkında bilgi toplamayı amaçlıyor.

Uzay başlığı altında adına pek rastlamadığımız Almanya, bu hafta yaptığı açıklamayla önümüzdeki dönemde ABD ve Çin’in başını çektiği bu alana büyük yatırım yapma niyetinde olduğunu açıkladı. Ülkenin iştahını kabartan gerekçelerden biri de 2040 yılında 1 trilyon Dolar seviyesine ulaşması beklenen ‘uzay pazarı’. Almanya halihazırda dünyanın en büyük 4. ekonomisiyken uzaya ayrılan bütçe konusunda 1,1 milyar Dolar ile 7. sırada yer alıyor.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.