Haftanın Özeti: 201

Genel Gündem

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk Telekom‘un yüzde 55 hissesinin bankalara devrini onayladı. Lübnanlı Hariri ailesine bağlı Ojer Telekomünikasyon 2013 yılında şirketteki hisselerini teminat göstererek Türkiye İş Bankası, Akbank ve Garanti Bankası’ndan toplam 4,75 milyar Dolar kredi almış ve krediyi ödememişti. Hisseler bu üç bankanın kuracağı ortak girişim grubuna devredilecek.

Türk Lirası‘nda bir süredir yaşanan değer kaybı zamları da beraberinde getiriyor. Bunun önüne geçmek isteyen Ticaret Bakanlığı, tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın fiyat artışı yapılmasını “Aldatıcı Ticari Uygulamalar” kapsamına aldı. Resmi Gazete’de yayımlanan kararda girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine karşın bu yönde hareket ederek haklı bir gerekçe olmaksızın zam yapan şirketlere dikkat çekildi. Bakanın konu hakkındaki Twitter paylaşımı:

1/2 Son dönemde finansal piyasalardaki geçici dalgalanmaları fırsat olarak gören bazı spekülatörlerin çeşitli ürün ve ürün gruplarında arz-talep dengesiyle uyuşmayan fiyat artışları, stokçuluk vb.piyasa fiyat oluşumunu bozucu davranışlar gerçekleştirdikleri gündeme gelmektedir.

— Ruhsar Pekcan (@pekcan) August 30, 2018

Görevden azli tartışılan ABD Başkanı Donald Trump, önümüzdeki Kasım ayında yapılacak kongre seçimlerinde çoğunluğu kaybetmeleri durumunda ülkede şiddet olaylarının başlayabileceğini öne sürdü. Beyaz Saray’da evanjelist liderlerle bir araya geldiği yemekteki konuşmaları basına sızdırılan Trump’ın rahiplerden cemaatlerini oy kullanmaya ikna etmelerini istediği görülüyor. Başkan ayrıca ülkedeki faşizm karşıtı sol gruplardan biri olan Antifa‘ya dikkat çekiyor.

ABD istihbaratı Çin’i sosyal ağ LinkedIn’i casusluk için kullanmakla suçluyor. Çinli istihbarat birimlerinin sahte hesaplarla ABD hükümetine yakın isimleri istihdam etme vaadiyle onlardan bilgi toplamaya çalıştığı iddia ediliyor. Konuya ilişkin açıklama yapan Çin Dışişleri Bakanlığı ise iddiaları gerçek dışı olarak değerlendirdi.

Almanya Dışişleri Bakanlığı küresel gelişmeler ışığında gözden geçirilen dış politikanın ana hatlarını açıkladı. ABD ile ilişkiler ve Avrupa Birliği’nin geleceği hakkında mesajların verildiği açıklamada önceliğin bağımsız ve güçlü Avrupa olduğu vurgulandı. ABD’den bağımsız hareket ederek çok taraflı dünya düzeninin korunmasına odaklanacaklarını söyleyen Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Trump yönetiminin “Önce Amerika” politikasının transatlantik ittifakla ilgili derin kaygılara yol açtığını belirtti. Açıklamadaki Avrupa Güvenlik ve Savunma Birliği vurgusu da önemli.

Rusya Başbakan Yardımcısı Yury Borisov, Nisan 2019’dan itibaren Amerikalı astronotları Uluslararası Uzay İstasyonu’na taşımayacaklarını duyurdu. NASA ‘bütçesel sebeplerle’ Rusya’ya bağımlı kalmış ve 2019’a kadar böyle bir anlaşma yapılmıştı. Öte yandan Rusya soğuk savaş döneminden bu yana en büyük askeri tatbikatını gerçekleştirmeye hazırlanıyor. 300 bin asker, binden fazla savaş uçağı, 36 bin tank ve zırhlı araçla 2 savaş gemisi filosunun katılacağı tatbikata Çin ve Moğolistan orduları da destek verecek. “Vostok 2018” adlı tatbikat 11 – 15 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek.

Bulgaristan‘da 17 kişinin ölümüne sebep olan trafik kazasının ardından Ulaştırma Bakanı İvaylo Moskovski, İçişleri Bakanı Valentin Radev ve Bölgesel Geliştirme Bakanı Nikolay Nankov istifa etti. İstifaların gerekçesi ise kaza sonrası açılan soruşturmaya katkı sağlamak olarak açıklandı. Kazanın ardından yolun yapım ve bakımını üstlenen şirketlerin kalitesiz malzeme kullandıkları ileri sürülmüştü.

İngiltere‘nin Avrupa Birliği’nden ayrılma kararının (Brexit) ‘çok da hesaba katılmayan’ yansımalarından biri de ülkedeki mevsimlik işçilerin durumu. Avrupa Birliği üyesi ülkelerden gelen mevsimlik işçiler ülke tarımının önemli bir ayağını oluşturuyor ve resmi ayrılığa 8 ay kala bu işçilerin vizesiz çalışma statüsü hem onlarda hem de İngiliz çiftçilerde endişe yaratıyor. Benzer bir soruna teknolojik çözümler arayanlar da var tabii. Ülke tarımının en önemli ürünlerinden biri olan çileğin yaklaşık yüzde 20’si toplanamıyor. Bu sebeple Essex Üniversitesi‘nden bir ekip çilek toplayıcı robot geliştirmek için çalışmalara başladı.

İngiltere’de ana muhalefet konumundaki İşçi Partisi Lideri Jeremy Corbyn, çokuluslu şirketlerin internet üzerindeki hakimiyetine karşı dijital bir kamusal iletişim ağı kurmayı planlıyor. İnternetin herkes için temel bir kamu hizmeti olması gerektiğini savunan Corbyn söz konusu platformda haberlerin yanı sıra Amazon Prime ve Netflix benzeri bir servisle Facebook benzeri bir sosyal ağın da bulunacağını belirtiyor. İşçi Partisi’nin 2016’daki manifestosunda da yer alan projenin çıkış noktası ise Corbyn’in şu cümlelerinde saklı: “Birkaç mega teknoloji şirketinin dijital haklarımızı, varlıklarımızı ve paramızı silip süpürmesine seyirci kalamayız.”

Amerika’daki sol kanadın etkili ismi Bernie Sanders da Amazon‘la uğraşmaya devam ediyor. Şirketin, dünyanın en zengin insanı için çalışan işçilere ödediği maaşları açıklamasını isteyen senatör derdini şöyle özetliyor: “Ortalama bir Amazon çalışanı yılda 28 bin 446 Dolar kazanıyor. Bu rakam sektör ortalamasından yüzde 9 daha az ve ABD’deki yaşam standartlarının çok altında. Ayrıca şirketin geçici olarak çalıştırdığı kişilerin daha da az kazandığını biliyoruz.” Sanders, Amazon ve Walmart gibi şirketlerin çalışanlarına yeterli maaş vermediği için onların SNAP (Tamamlayıcı Besin Desteği) gibi programlara muhtaç olduğunu savunuyor ve buna yönelik bir yasa tasarısı hazırlıyor. Sosyalizme yakın görüşleriyle tanınan Sanders 2016 seçimleri öncesi Demokrat Parti’den başkan aday adayı olmuş ama parti onun yerine Hillary Clinton‘ı aday göstermişti.

Çin’de yapılan bir araştırmaya göre hava kirliliği zeka geriliğine de yol açıyor. 2010 – 2014 arasında yapılan çalışmada 20 bin kişi bazı testlere tabi tutuldu ve sonuçlar hava kirliliği verileriyle karşılaştırıldı. Uzun süre kirli hava soluyan kişilerin zeka seviyesinde gerileme olduğu tespit edildi. Bu da kendini karar verme süreçlerindeki bazı aksamalarla gösteriyor. Erkekler bu sorundan kadınlardan daha fazla etkileniyor.

NASA iklim değişikliğinin kendini hissettirdiği en önemli noktalardan birinin atmosferdeki aerosol oranı olduğunu belirtiyor. Bunu daha net anlatabilmek için de bir nevi aerosol haritası hazırlıyor.

Araştırmacılar, ergenlerin kitap okuma oranlarının düşmesiyle birlikte zihinsel sağlık ve yeteneklerinin tehlike altında olduğunu söylüyor. ABD’de gençler arasında 1970’lerde yüzde 60 olan kitap okuma oranı 2016’da yüzde 16’ya kadar düştü. Yapılan ankette her üç ergenden birinin 2016 yılı içinde kendi isteğiyle bir kitap ya da dergi alıp okumadığı belirlendi. Günlük sosyal medya ve mesajlaşma ortalaması ise 6 saat civarında. American Journal of Psychology dergisinde yayımlanan makaleye göre akıllı telefonlar sadece kitaplara değil televizyon ve sinemaya yönelik ilgiyi de azaltıyor. Psikoloji Profesörü Jean Twenge‘in özet niteliğindeki cümlesi: “Kitap ya da dergi makalesi gibi uzun formda yazılar okumak, karmaşık fikirleri anlamak ve eleştirel düşünce yetenekleri geliştirmek için çok önemli.”

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) yerleştirme sonuçları açıklandı. Tamamını pdf olarak şurada bulabileceğiniz rapordan birkaç not:

• Önceki yıla göre yükseköğretime başvuru sayısında yüzde 5,1’lik bir artış oldu.
• Tercih yapma hakkı olan 1 milyon 749 bin 144 kişiden 1 milyon 206 bin 811’i tercihte bulundu.
• Yükseköğretim kurumlarına 839 bin 490 kişilik kontenjan ayrıldı.
• 710 bin 982 kişi herhangi bir bölüme yerleşmeye hak kazandı. Yani doluluk oranı yüzde 84,69.
• Boş kalan kontenjanların 38 bin 822’si önlisans, 89 bin 686’sı lisans.
• Lisans programlarında boş kalan kontenjanların yüzde 64,8’i devlet üniversitelerine, geri kalanı ise vakıf, KKTC ve diğer ülke üniversitelerine ayrılmıştı.
• Öğretmenlik programlarında doluluk oranı yüzde 90,39. (43 bin 166 kişi.)

Çok istediği bölüme giremeyen gençler için de şöyle bir videomuz var:

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.