Haftanın Özeti: 198

Genel Gündem

Geride bıraktığımız haftayı muhtemelen 10 Ağustos Cuma günüyle hatırlayacağız. Hafta boyunca düşüşünü sürdüren Türk Lirası’nın günlük değer kaybı Dolar karşısında yüzde 15,88, Avro karşısında yüzde 14,33 ve Sterlin karşısında yüzde 14,94 oldu. Cuma günü yaşananlarda ABD Başkanı Donald Trump‘ın Türkiye’den alınan çelik ve alüminyuma yüzde 50 ek vergi koyduğunu açıklamasının da etkisi oldu. TL’nin yıl başından bu yana toplam değer kaybı da yüzde 57’ye ulaştı. Şurada aylık değişimleri görmek mümkün. Nobel ödüllü ekonomist Paul Krugman, New York Times‘ta yayımlanan makalesinde bu düşüşün 1997’deki Asya Krizi‘nin tekrarına benzediğini iddia etti. 2011 yılında Türkiye’nin derin bir finansal sıkıntı içinde olduğunu yazan, 2013’te de o dönem 1,9 olan Dolar / TL paritesinin 7,2’ye yükseleceğini öne süren ekonomist Tim Lee gündeme oturdu. Yıllara göre TL’nin Dolar karşısındaki durumu:

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, cuma günü Rize’nin Güneysu ilçesinde yaptığı konuşmada “Onların Dolar’ları varsa bizim de halkımız, Allah’ımız var. Hiç endişelenmeyin” dedi. Yine aynı gün Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak yeni ekonomi modelini açıkladı ve vergi sisteminde ciddi bir dönüşüm sürecine girileceğini vurguladı. Dışişleri Bakanlığı ise Trump’ın Türkiye’den alınan çelik ve alüminyumda gümrük vergisinin iki katına çıkarma kararının devlet ciddiyetiyle bağdaşmadığı açıklamasını yaptı. Türkiye’nin geçen yılki toplam demir çelik ihracatının yaklaşık yüzde 10’u (1 milyar Dolar) ABD’ye gerçekleşmişti.

Trump’ın birkaç ay önce başlattığı ve özellikle Çin’i hedef aldığı ticaret savaşları ABD’deki üreticileri de olumsuz etkiliyor. Birçok büyük şirket bu ek maliyetleri müşterilerine yansıtmayı ya da kar marjını düşürmeyi tercih etti. Ancak bazı küçük şirketler artan maliyetleri düşürmek adına iş gücünü küçültmek zorunda kaldı. Pek çoğu, işten çıkarmaların sebebi olarak Trump’ın vergilerini gösteriyor. Örnekler ve yansımalar şurada.

Geçtiğimiz hafta sonu Endonezya’da meydana gelen 7 şiddetindeki depremde hayatını kaybedenlerin sayısı 387’ye ulaştı. 14 binden fazla yaralının da olduğu Lombok Adası’ndaki depremde 65 binden fazla ev hasar gördü. Bölgede perşembe günü de 6,2 büyüklüğünde başka bir deprem daha meydana geldi.

Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, dronlu suikast girişimine maruz kalan ilk lider olabilir. Enformasyon Bakanı Jorge Rodriguez, en az bir adet bomba yüklü dronun, Maduro konuşma yaptığı esnada yakın bir yerde patladığını söyledi. Devlet televizyonundan yayımlanan videoda Maduro ve diğer yetkililerin bir süre panikle havada bir şeyi izlediği daha sonra kameranın başka bir açıya geçtiği görülüyor. Törendeki askerler dağıldığında ise video tamamen kesiliyor. Saldırıdan kimin sorumlu olduğu bilinmiyor ancak dronların geleceğinde karanlık bir sayfanın açıldığı söylenebilir.

#Ahora la cadena nacional del presidente Nicolás Maduro fue interrumpida. El audio del mandatario fue cortado y luego se observó a militares corriendo de forma desordenada. pic.twitter.com/S14NDGDeXi

— Efecto Cocuyo (@EfectoCocuyo) August 4, 2018

Suriye‘de hükümet için çalışan kimyasal silah uzmanı ve roket bilimci Aziz Asbar uğradığı suikast sonucu öldürüldü. Bir gizli silah geliştirme biriminin başında bulunan Asbar’ın aynı zamanda yeraltında silah fabrikası kurmakta olduğu öne sürüldü. Konuya ilişkin görüşü sorulan İsrail Savunma Bakanı Avigdor Lieberman “Ortadoğu’da her gün yüzlerce patlama oluyor ve her seferinde suçu bize atmaya çalışıyorlar” diyerek suçlamaları ciddiye almayacaklarını belirtti.

Arjantin Senatosu tercihe bağlı gebeliğin 14’üncü hafta öncesinde kürtajın serbest kalmasına yönelik yasa tasarısını reddetti. Yasayı savunan ve karşı çıkan yüz binlerce aktivist, kötü hava koşullarına rağmen oylama öncesinde başkent Buenos Aires’te gösteriler düzenlemişti. Yasa tasarısı daha önce alt meclisten az bir oy farkıyla geçmişti. Arjantin’de kürtaja sadece tecavüz vakalarında, fetüsün engelli olduğu anlaşıldığında ya da hamilelik annenin hayatını tehdit ediyorsa izin veriliyor. Ancak insan hakları grupları, ülkede her yıl 500 bin kadar yasa dışı kürtaj işleminin gerçekleştirildiğini tahmin ediyor. 2017’de 43 kadın yasa dışı kürtaj sırasında yaşamını yitirdi.

Almanya’da 58 ve 59 yaşlarındaki iki kişinin Avrupa’nın en büyük heavy metal festivallerinden biri olan Wacken Open Air‘e katılmak için huzurevinden kaçtığı iddia edildi. Festivalden ayrılmak istemeyen ikili huzurevine polis eşliğinde götürüldü. Teyit.org pek çok mecrada paylaşılan bu haberin doğruluğunu araştırdı. Mesele biraz karmaşık. Huzurevinden kaçtıkları kesin ama bunun festival için olup olmadığı net görünmüyor. Zaten yaşları da abartılacak kadar fazla değil. Bu ortamların efsanesi Lemmy Kilmister‘ın söylediği rivayet edilen cümlede olduğu gibi: “Rock’n Roll için fazla yaşlı olduğunu düşünüyorsan, çok yaşlısın demektir.”

Bisikletine taktığı 11 telefonla günde 20 saat kadar Pokemon Go oynayan 70 yaşındaki Tayvanlı Chen San-yuan için de durum farklı değil. Pokemon sayesinde yeni dostlar edindiğini söyleyen Chen bu hobisi için ayda bin Dolar kadar da harcama yapıyor.

Alışverişlerde ücretli poşet dönemine geçiliyor. Marketlerde 15 – 50 mikron arası kalınlıkta olan poşetler ücret karşılığında, bu değerlerin altında ve üstünde kalan poşetler de ücretsiz verilecek. Ekim ayı sonuna kadar başlaması planlanan uygulama kapsamında poşetlerin fiyatının ne kadar olacağı henüz belli değil.

5 yıl içinde 10 milyar ağaç dikmeyi planlayan Pakistan yönetimi ülkenin yok olmaya yüz tutmuş ormanlarını geri getirerek küresel ısınmanın etkileriyle mücadele etmek istiyor. Eski kriket yıldızı Imran Khan, geçtiğimiz ay yapılan ve şiddet olaylarına sahne olan seçimlerde yolsuzluk karşıtı yüksek profilli mücadelesiyle galip geldi. Khan’ın partisi PTI, artan sıcaklıkların, büyük sellerin, uzayan kuraklıkların ve tahmin edilemeyen yağışların ülkeye her yıl 6 ila 14 milyar Dolar zarar verdiğini belirtiyor. Ayrıca ülkenin, çoğu Himalayalar‘da yer alan 5 bin buzulunun, dünyanın herhangi bir noktasındaki buzullardan daha hızlı erimesi daha fazla sele neden oluyor ve ülkedeki nehir ve tarım arazilerini tehdit ediyor.

İstanbul Politikalar Merkezi tarafından hazırlanan Türkiye’de Sosyal Uyum başlıklı rapora göre ülkemizde sosyal uyum orta düzeyde (yüzde 55). Araştırmanın özetle iki çıkarımı var: Türkiye’de toplumsal güvenin temel belirleyicisi olan farklılıklar arası güven derecesi düşükken benzerlikler arası güven derecesi yüksek. İkincisi, toplumsal uyum ve birlikte yaşama için önemli olan ortak fayda anlayışı (yüzde 40), sosyal kurallara uyum (yüzde 39) ve sivil katılım (yüzde 22) gibi alanlar yeterince gelişmemiş. Raporda ayrıca ülkedeki kutuplaşma ağırlıklı olarak siyasi liderler arasında yaşanıyor, toplumsal hayata aynı derecede yansımıyor.

DORinsight‘ın “Bayram Tatili Tercihleri” araştırmasına göre önümüzdeki bayramda tatilcilerin yüzde 90’ı yurt içini tercih edecek. Bazı notlar:

• En çok tercih edilen yerler sırasıyla Antalya, Bodrum, Ayvalık, Fethiye ve Marmaris.
• Yurt dışı tatilcilerinde ilk tercih Yunanistan.
• Hayallerdeki tatil yerleri sırasıyla Maldivler, Miami, İbiza ve Venedik. (Hayaller uzun zaman önce kuruldu belli ki.)
• Ankete katılanların yüzde 43’ü bayramda tatile gideceğini, yüzde 23’ü evinde dinleneceğini, yüzde 30’u ise ailesiyle olacağını belirtiyor.
• Katılımcıların yüzde 10’u hiç tatil yapmadığını söylüyor.
• Katılımcıların yüzde 68’i erken rezervasyon mevzusunu pek önemsemiyor.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.