Haftanın Özeti: 197

Genel Gündem

Türkiye – ABD ilişkileri Washington yönetiminin şu anda ev hapsinde tutulan Amerikalı Pastör Andrew Brunson‘ın serbest bırakılmasına yönelik yaptırım kararıyla yeni bir krize girdi. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Adalet Bakanı Abdülhamit Gül‘ün Amerika’daki mal varlıkları donduruldu. Türkiye’den de iki ABD’li bakana aynı muamelenin yapılacağı açıklaması geldi. Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının teslimatını engellemeyi öngören tasarı ABD Senatosu’nda kabul edildi. Trump yönetimi ABD’ye gümrük vergisi olmadan giren Türk ürünlerini vergilendirmek için durumu gözden geçireceğini açıkladı. 1960’lardan bugüne iki ülke arasında yaşanan krizleri şöyle bir hatırlamak isteyenler Faruk Loğoğlu yorumlarıyla hazırlanan derlemeye göz atabilir. Bunların en büyüğü elbette 1974’te Bülent Ecevit döneminde haşhaş ekiminin yeniden başlatılması ve Kıbrıs Barış Harekatı gerekçe gösterilerek Türkiye’ye ambargo uygulanmasıyla başlayan süreçti. İncirlik Hava Üssü’nün kullanımının askıya alınmasıyla karşılık bulan kriz 1978’e kadar sürdü.

Mevcut yaptırımların Rusya’nın bu yıl içindeki ABD ara seçimlerine müdahalesini önlemek açısından yeterli olmadığını düşünen senatörler bir dizi yeni yaptırım içeren yasa tasarısı hazırladı. Tasarının Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bağlantılı kişilere yaptırım getireceği söyleniyor. Öte yandan Çin, ABD’nin yeni gümrük tarifelerine misilleme olarak 60 milyar Dolar’lık ABD malına ek vergiler getireceğini açıkladı.

Our World in Data adlı oluşum kapsamlı bir demokraside küresel durum raporu hazırladı. Çalışmaya göre dünya savaşlarında sekteye uğrasa da demokrasinin dünya genelindeki yükseliş ivmesi devam ediyor. Özellikle İkinci Dünya Savaşı döneminde genç demokrasilerin otokrasiye kaydığı görülüyor. 2015 verilerine göre 7,35 milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık 4,1 milyarı demokrasiyle yönetiliyor.

Avrupa yeni bir sıcak hava dalgasıyla yüz yüze. Güney Avrupa ülkelerinde sıcaklık rekorları kırılırken evlerin ve genel olarak hayatın soğuk havaya göre düzenlendiği Finlandiya‘da halkın bir bölümü klimayla ilk yakın ilişkisini kuruyor. Portekiz ve İspanya‘da hissedilen sıcaklık 50 dereceyi aştı. Avrupa’yla başladık ama ülkemiz de bu haftadan itibaren ‘çöl sıcaklarının’ etkisi altına giriyor. İklim değişikliğinin de etkisiyle hava sıcaklıklarının bu yüzyıl boyunca artış göstereceği tahmininden hareketle yapılan bir araştırmaya göre ileride sıcaklık nedeniyle kitlesel ölümler yaşanacak.

2012’de Norveç ve İsveç, yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanan elektrik miktarını, 2020’ye kadar saatte 28,4 terawatt’a çıkarmak için anlaşmaya varmıştı. İsveç daha sonra bu hedefi, 2030’a kadar saatte 18 terawatt daha enerji kapasitesi ekleyecek şekilde artırdı. Mevcut rüzgar türbinleri ve bu yılın sonuna kadar inşasının tamamlanması beklenen türbinler göz önünde bulundurulduğunda İsveç 2030 hedeflerine büyük ihtimalle bu yıl içinde ulaşmış olacak. 2040’ta ise tamamen yenilenebilir enerjiye geçilmesi planlanıyor.

İsveç ilginç bir haberle daha gündeme geldi. Romanya‘da İsveç plakalı bir otomobile polis tarafından el koyuldu. Gerekçe plakadaki harflerin Rumencede “PSD’yi s.ktir et” anlamına gelmesi. PSD ise ülkede iktidarda olan partinin kısaltması. Araç, kişiye özel plakanın yasal olduğu İsveç’te yaşayan ve sık sık memleketini ziyaret eden bir Rumen’e ait. İsveç makamları ‘tercüme’ hakkında bilgilendirildikten sonra plakanın iptal edilmesine karar verdi.

Çin’de bir polisiye yazarı, yaklaşık 23 yıl önce işlediği cinayetlerden dolayı ölüm cezasına çarptırıldı. Ödüllü yazar Liu Yongbiao ve suç ortağı, 1995’te sahibi oldukları pansiyonda kalan bir çiftle çocuklarını ve başka bir kiracıyı çekiç ve sopalarla öldürmekle suçlanıyor. O dönemde güvenlik kameraları olmadığı için cinayet aydınlatılamamış, yeni DNA testi teknolojileriyle soruşturma yeniden açılmıştı.

Arjantin‘de Oscar Conteno adlı eski bir makam şoförünün günlüklerinin ortaya çıkması, ülkede 10’dan fazla kişinin rüşvet ve yolsuzluk suçlamasıyla gözaltına alınmasına neden oldu. 2003 – 2015 arası dönemi kapsayan günlüklerde devlete ait araçlarla nasıl para taşındığı tüm detaylarıyla anlatılıyor. Ortaya çıkan yolsuzluğun maddi boyutunun 160 milyon Dolar’a ulaştığı tahmin ediliyor.

Ukrayna‘da ise yolsuzluğa karşı şöyle bir farkındalık eylemi var:

ÖSYM, bu yıl yapılan Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nın (YKS) sonuçlarına ilişkin istatistikleri paylaştı. Sonuçlar pek iç açıcı görünmüyor. Örneğin Alan Yeterlilik Testi’nde 40 matematik sorusuna verilen doğru cevapların ortalaması 3,9, 14 fizik sorusuna verilen doğru cevapların ortalaması ise 0,4.

4 yılda bir olmak üzere matematik bilimine büyük katkıda bulunan kişilere verilen Leelavati Ödülü Prof. Dr. Ali Nesin‘e verildi. Ödülün gerekçesi Ali Nesin’in Türkiye’de matematik alanında farkındalığın artmasına yönelik çalışmaları ve Nesin Matematik Köyü olarak gösterildi. Bu arada Rio de Janerio’da yapılan törende Caucher Birkar‘a verilen Fields madalyası çalındı.

Bölümü BBC arşiviyle açmıştık, aynı şekilde kapatalım. 1976’da yayımlanan Türkiye’ye dair bir gezi programı:

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.