Haftanın Özeti: 185

Bilim, Yazılım, Donanım

“Sürücüsüz otomobillerin tarihi 1925‘e kadar dayanıyor. Haudina Radio Control, 1925’te bir aracın öndeki araçtan gelen radyo sinyallerini takip ederek sürücüsüz bir şekilde çalışmasını sağladı. 70 yıl sonra yarı otonom bir araç 5 bin kilometre boyunca sürücüsüz olarak gitmeyi başardı. Sürücüsüz araçlar için yüzlerde patent ve teknoloji mevcut. Bugün başta Tesla olmak üzere pek çok otomobil üreticisi ve teknoloji şirketi, bu araçları geliştirmek için çalışmalarını sürdürüyor.” Popular Mechanics tarafından hazırlanan “dünyayı değiştiren 15 patent” derlemesinden bir bölüm bu. İlginizi çektiyse bu dev eser Türkçe çevirisiyle sitemizde.

Geçtiğimiz Mart ayının ortalarında, Arizona’da Uber‘in sürücüsüz aracı bir yayaya çarpmış ve yayanın ölümüne sebep olmuştu. Yapılan incelemelerin ışığında konuya ilişkin yeni bir açıklama geldi. Aracın otonom sürüş sistemi aslında karşıdan karşıya geçen 49 yaşındaki Elaine Herzberg‘ü fark etti ancak bunun yanlış alarm olduğuna kanaat getirdiği için herhangi bir önlem almamayı tercih etti. Otonom sürüş sistemlerinde aracın sebepsizce sık sık durmasını engellemek için bazı ayarlar mevcut. Bu ayarlar, aracın karşılaştığı engelin bir insan olduğundan ne kadar emin olduğuna göre değişiklik gösteriyor. Kazanın bir diğer sebebi ise Uber’in araçtaki LIDAR sistemlerini azaltmış olması. Tüm bu yaşananlar bizi yine şu soruya götürüyor: Yapay zeka ölüme sebebiyet verdiğinde sorumlusu kim olacak?

Elon Musk Tesla‘yı bu yılın sonlarında Türkiye’ye getirmeyi planlıyor. Bunu öğrenme şeklimiz de Elon Musk’a yakışacak türden. İsa Yeter adlı bir Twitter kullanıcısının sorusuna gelen cevaba göre kendisi lansmanda bizzat bulunacak.

Towards end of next year. Btw, planning to launch Tesla in Turkey later this year. Love your country & will be there in person for the launch.

— Elon Musk (@elonmusk) 11 Mayıs 2018

The Washington Post‘a göre aralarında Amazon, Google ve Facebook‘un olduğu 38 şirketin temsilcisi önümüzdeki günlerde ülkenin yapay zeka alanındaki gelişimini konuşmak üzere Beyaz Saray‘daki toplantıya katılacak. Uzun süredir yapay zeka konusunda yetersiz kaldığı için eleştirilen Trump yönetimi bu toplantıyla beraber yapay zekanın zorlukları ve vaatleriyle yüzleşmeye karar vermiş gibi gözüküyor. ABD yapay zeka konusunda dünya lideri sayılır ama bu yeterli görülmüyor. Zira Fransa geçtiğimiz ay, 2022 yılına kadar yapay zekaya 1,8 milyar Dolar yatırım yapacağını açıkladı. Birleşik Krallık‘ın yapay zeka etiğinde öncü konuma geçmek için bu alana milyonlarca Dolar ayıracağı belirtiliyor. Çin ise 2030’a kadar yapay zeka alanında dünyada lider olmayı planlıyor.

İki ucunda ABD ve Çin‘in yer aldığı haberlerden biri daha. Çin’in en büyük akıllı telefon üreticilerinden ZTE, ABD tarafından getirilen kısıtlamalar sonucunda küresel operasyonlarını durdurma kararı aldı. ZTE akıllı telefon satışlarında Çin’de ikinci, ABD’de de geçtiğimiz yıla kadar dördüncü sıradaydı. Şirketin Çarşamba günü Hong Kong borsasına gönderdiği yazıda “Şirketin çoğu operasyon aktivitesi durduruldu” ifadesine yer verildi. Geçtiğimiz yıl ZTE’nin ABD ürünlerini İran ve Kuzey Kore’ye satma planı ortaya çıkmış ve şirket ambargo kararları gereği 890 milyon Dolar ceza ödemişti. 15 Nisan’da ise, verilen sözlerin yerine getirilmediği gerekçesiyle şirketin ABD mallarını ürünlerinde kullanmasını engelleyen bir karar ABD Ticaret Bakanlığı tarafından uygulamaya sokuldu. Ve olaylar gelişti.

Boston Dynamics robotlarının meşhur ayak sesleri yeniden kulaklarımızda çınladı. Şirket, SpotMini ve Atlas’ın yeni maceralarını içeren iki video paylaştı. SpotMini yön bulma becerilerini sergilerken, Atlas da sabah koşusunda engelleri aşıyor. Bu arada SpotMini satışlarının 2019’da başlaması bekleniyor.

“Şunu bir de yapay zekaya mı göstersek? Belki bir şeyler çıkarır” akımının yeni odak noktası Vatikan’ın gizli arşivleri. “İş çok acayip yerlere gidiyor” diyerek gözleri kısıp şu güzel pazar gününü YouTube’un dehlizlerinde gizemli video kovalayarak harcamak var ama neyse. 1881’den bu yana kısıtlı erişim imkanı sunan arşivlerin gizemini yapay zeka marifetiyle çözmek için “In Codice Ratio” adlı bir proje geliştirildi. Akademisyen ağırlıklı ekip henüz işin başında sayılır ve gelişmeleri projenin internet sitesinden paylaşma konusunda hevesli görünüyor. (Gözleri kıs, sesi alçalt: Ama her şeyi paylaşmazlar.)

Hollandalı bilimciler sperm ya da yumurta kullanmadan sentetik fare embriyoları oluşturdu. Bu gelişme, gelecekte kısırlık tedavisinde de kullanılabilir. Ancak bu planların gerçeğe dönüşmesi vakit alabilir. Öncelikle yapay insan embriyosu üretip rahme yerleştirmek için devletten izin alınması gerekiyor. Çin ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde bu araştırmalara kısmen daha fazla özgürlük tanınsa da ABD’de böyle çalışmalar devlet tarafından fazla destek görmüyor. Genetik düzenlemenin biraz da olsa dahil olduğu her alanda olduğu gibi bu alanda da etik tartışmalar ortaya çıkıyor.

MIT basın ofisinin paylaştığı araştırmaya göre uzun süre aç kalmak bağırsaktaki kök hücrelerin yenilenme kapasitesini artırıyor. Araştırmada 24 saat aç bırakılan farelerin glikoz yerine yağ hücrelerini parçalamaya başladığı, bunun da kök hücrelerin yenilenmesine yardımcı olduğu görüldü. Araştırma ekibinde yer alan Ömer Yılmaz‘a göre bu sonuç, oruç tutmanın genel sağlık üzerindeki olumlu etkilerinden biri.

Bir grup Avustralyalı araştırmacı, kronik ağrıyı tespit edebilen ilk kan testini geliştirdiğini açıkladı. Bu kan testi, kronik ağrıdan etkilenen bağışıklık hücrelerindeki renk değişimlerini saptayarak ağrının şiddetini belirlemeyi mümkün kılıyor. Araştırmanın yöneticisi Sinirbilimci Mark Hutchinson “Bu kan testi, hem teşhisin daha doğru şekilde yapılmasını hem de daha iyi ilaç tedavisi seçenekleri bulmamızı sağlayacak” diyor. ‘painHS‘ adı verilen kan testi 18 ay içinde klinik kullanım için hazır hale gelebilir ancak aslında Hutchinson bunun bebekler veya yaşlılar gibi ağrılarını tam olarak ifade edemeyecek durumda olan kişilerde kullanmayı hedefliyor. Ayrıca testin hayvanlarda da kullanılabileceği düşünülüyor.

Nature dergisinde yayımlanan çalışmaya göre Hollandalı Evrimsel Biyoloji Uzmanı Jordi Paps ve Oxford Üniversitesi’nden bir zoolog, günümüzde insan genomunda yer alan genlerin yüzde 55’inin ‘ur-hayvanı‘nda da yer aldığını söylüyor. Araştırmacılar bu hayvanın 650 milyon yıl önce yaşadığına inanıyor. Omurgalılardan tek hücreli protozonlara kadar 62 farklı hayvan türünü içeren soy ağacında yer alan hayvanların DNA’ları incelendi ve ortak noktaları not edildi. Bu hayvanların tümünde bulunan DNA’lar göz önünde bulundurulduğunda 1,5 milyon adet protein kodlayan gene ulaşıldı. Bu genlerden 6 bin 331 tanesinin dünyadaki tüm hayvanların ortak atası olduğu düşünülen ‘ur-ata’da (Urmetazoan) bulunduğu belirlendi. Bu hayvanın nasıl göründüğüne ya da nasıl yaşadığına dair bir bilgimiz yok.

Toronto Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bir araştırma, insanların başkalarının sadece yüzlerine bakarak bile zengin veya yoksul olduklarını anlayabildiğini ortaya koydu. Araştırmanın bulgularını Journal of Personality and Social Psychology dergisinde yayımlayan Nicholas Rule ile yüksek lisans öğrencisi Thora Bjornsdottir, insanların bu ilk izlenimleri taraflı biçimde kullanarak ‘yoksul’ görünenler yerine ‘zengin’ yüzleri işe almaya meylettiklerini söylüyor. Araştırmaya göre bunu tespit etmek için ilk şart karşıdakinin en nötr ve ifadesiz halini denk getirmek.

“Canım önemli olan sağlık” diyorsanız şu basit ip testini deneyebilirsiniz. Elimize bir ip alıp boyumuzu ölçüyoruz, sonra onu ikiye katlayıp belimizi ölçmeye çalışıyoruz. İpin iki ucu bir araya gelmiyorsa durum fena.

Mars‘ın yer kabuğu altındaki tabakaları araştıracak olan robot jeolog InSight 5 Mayıs’ta yola çıktı. Kasım ayı sonunda iniş yapması beklenen araç, Mars’ın nasıl oluştuğuna ışık tutmaya çalışacak.

Özet Başlıkları

1. Türkiye ve dünyadan güncel gelişmeler.
2. Bilim, teknoloji, yazılım, donanım.
3. Dijital girişimler, yatırımlar, web siteleri.
4. Dikkat çeken tasarımlar, inovatif ürün ve hizmetler.
5. Sinema, TV, kültür/sanat gelişmeleri.