Haber Özeti
Tam Sürüm
Çin’in sosyal kredi sistemi şimdiden 11 milyon uçuşa ve 4 milyon tren yolculuğuna müdahale etti. Sosyal kredisi düşük olan vatandaşların seyahat etmesi engellendiği gibi bazılarının bankadan kredi alması ve otellerde kalması engellendi. Hatta bazı vatandaşların internet hızı düşürüldü. Çin 2020’de daha kapsamlı bir ulusal kredi sistemi getirmeyi planlıyor. sistem Black Mirror dizisinin bir bölümünde uygulanan kredi sistemine benzetiliyor.
Nisan sonunda yayımlanan raporda uçağa ve trene alınmayan vatandaşlarının suçu tam olarak açıklanmadı. Sosyal kredi sistemi aslında bir kara listeler bütünü olarak tanımlanabilir. Ülke genelinde bir düzineden fazla liste bulunuyor. Her listede uçak ve trenlerde kötü davranmak ya da mahkeme kararına uymamak gibi suçlar yer alıyor.
“Notu düşük olanı iflas ettirelim”
Cezalandırılan vatandaşların suçları açıklanmamış olsa da eski devlet yetkilisi Hou Yunchun sistemin geliştirilmesini ve kredisi düşük kişilerin iflas etmesinin sağlanmasını öneriyor. Hou’nun bahsettiği kara liste genellikle borçluları kapsıyor ve Yüce Halk Mahkemesi tarafından insanların borçlarına sadık olmalarını sağlamak için oluşturuldu. Mahkeme borçluların adını ve kimlik numarasını web sitesi üzerinden paylaşıyor. Bu kişilerin yüksek hızlı trenlere binmesi, beş yıldızlı otellerde kalması, çocuklarını pahalı okullara göndermesi ya da internet üzerinden lüks ürün satın alması yasak.
Bazı bölgelerde kara listedeki kişileri aradığınızda karşınıza aradığınız kişinin çok fazla borcu olduğuna dair bir uyarı çıkıyor. Mayıs ayında borçluların fotoğraflarıyla oluşturulan kısa bir animasyon sinema salonlarında, otobüslerde ve kamusal alanlardaki ekranlarda yayınlanmaya başladı. Animasyon yayınlanmadan önce bir ses “Gelin gelin şunlara bir bakın. Bunlar para ödünç alıp geri ödemeyen insanlar” diyerek çevredekilerin dikkatini çekmeye çalışıyor.
Liste hızla büyüyor
2013’te borçluların listesi ilk yayımlandığında listede 31 bin 259 kişi vardı. 2017’nin Aralık ayında listedekilerin sayısı 8,8 milyona ulaşmıştı. Son altı ay içinde yaklaşık 2,5 milyon yolculuk sistem üzerinden engellendi. Bunun sebebi Çin’in mevcut borçluları daha sıkı denetlemesi ya da listeye yeni kişilerin eklenmesi olabilir.
Liste ortaya çıktığı günden bu yana Çin medyasında sık sık bu listenin ülke genelinde 2020’de uygulanması beklenen sosyal kredi sisteminin ilk aşaması olduğu konuşuluyor. Şimdilik farklı pilot kredi sistemleri sekiz farklı şirket tarafından uygulanıyor. Bu şirketlerden biri de Alibaba tarafından yönetilen Sesame Credit. Bu şirket kişilerin kredi notunu mahkemelerin verdiği cezalara göre düşürüyor. Sesame Credit vatandaşlara kredi notu olarak bir rakam veren birkaç sistemden biri. Çin’in ulusal sisteminin her vatandaşa bir rakam verip vermeyeceği ise bilinmiyor.
Kaynak: Impact Lab
Çin'in sosyal kredi sistemi şimdiden 11 milyon uçuşa ve 4 milyon tren yolculuğuna müdahale etti. Sosyal kredisi düşük olan vatandaşların seyahat etmesi engellendiği gibi bazılarının bankadan kredi alması ve otellerde kalması engellendi. Hatta bazı vatandaşların internet hızı düşürüldü. Çin 2020'de daha kapsamlı bir ulusal kredi sistemi getirmeyi planlıyor. sistem Black Mirror dizisinin bir bölümünde uygulanan kredi sistemine benzetiliyor.
Doğu Türkistan’da Uygur Türklerini uygulamakta olduğu sistematik baskılardan en ufak bir örnek olarak The Wall Street Journal sitesinde yayınlanan bu habere bakabiliriz, bunlar buz dağın görünen kısmıdır
https://si.wsj.net/public/resources/images/BN-WR099_xinjia_G_20171219094623.jpg
Bu formda çok detayli bir şekilde vatandaşların bilgilerini topluyor,
haberin detayı için
https://www.wsj.com/articles/twelve-days-in-xinjiang-how-chinas-surveillance-state-overwhelms-daily-life-1513700355
nedense bana kotu bir uygulama gibi gelmiyor. bir nevi “planli” karma felsefesi gibi bisey. iyilik yap iyilik bul. mesela turkiyede bugun uygulamaya alsan, 1-2 ay icinde ulke error verir. kimse kipirdayamaz.
Bence de çok doğru ve yerinde bir uygulama. İnsanlar ayaklarını yorganlarına göre uzatmalı. Bu sistemin avantajları aslında yine bu sistemle engellenen vatandaşları kurtarmak. Bu sayede insanlar olan paralarından daha fazlasını harcayamayacak, fuzuli borçlanmayacak , açık büyümeyecek ve ekonomi zarar görmeyecek.
Bence de oldukça iyi bir uygulama hatta bunun bir ileri seviyesi de uygulanabilir. Sadece borçlulara değil daha hümanist bir yaklaşımla :) yere tükürenlere, trafik kurallarını ihlal edenlere, durak vs. gibi yerlerde sigara içenlere de ceza uygulaması olabilir.
Yüz karası bir uygulama. Seyahat özgürlüğünü engellemek de nedir? İnsanları toplumdan koparıp yaftalayarak ve hedef göstererek hiçbir sorunu çözemezsiniz. Devlet kimin iyi insan kimin kötü insan olduğuna karar verebilecek bir mekanizma değildir. İyi insanları belirleyecek olan insanların iyi olduğuna kim karar verecek? Bu paradoksun çözümü yok.
Merhaba, Ben bir Çin firmasında çalışıyorum bu konuyu Çinli arkadaşlar ile paylaştım ancak böyle bir şeyden haberleri olmadıklarını söylediler. Konu ile alakalı elinizde bir kaynak var ise paylaşırsanız sevinirim.