Çin’de düşük puanlı vatandaşlar tren ve uçağa da binemeyecek

Akıllara Black Mirror‘ı getirecek bir uygulamayla karşı karşıyayız. Çin’deki Ulusal Gelişim ve Reform Komisyonu tarafından yakın zamanda yayımlanan bir açıklamaya göre, Mayıs ayından itibaren, Çin’in ‘sosyal kredi’ sisteminindeki puanı düşük olan vatandaşlar bir yıla kadar uçak ya da tren bileti almaktan men edilme tehlikesiyle karşı karşıya.

Çin hükümeti sosyal kredi sistemiyle, suça karışma oranlarına, alışveriş alışkanlıklarına ve eylemlerine dayanarak vatandaşları sıralıyor. Puanı düşük olanlar çeşitli kısıtlamalar ve cezalarla karşı karşıya kalıyor. Şu anda sistemin ilk versiyonunu deneyen Çin, 2020’den itibaren tam versiyonunu çıkarmak için çalışıyor.

Çin hükümeti daha önce, yüklü miktarlarda borcu olan insanların (örneğin geçtiğimiz yıl Yüksek Halk Mahkemesi kara listesine alınan, LeEco ve Faraday Future şirketlerinin kurucusu Jia Yueting) seyahat etmesine kısıtlamalar getirmişti.

Sosyal kredi sistemi pek şeffaf değil

Bu yeni seyahat kısıtlamaları, bu zamana kadar 7 milyondan fazla vatandaşa ceza uygulayan sosyal mühendislik uygulamasına yapılan son eklemeleri oluşturuyor. Durumdan kimlerin etkilenebileceği noktasında ise yelpaze oldukça geniş. Reuters‘ın haberine göre, ‘terörle ilgili yanlış bilgi veren’, uçuşlarda ‘sorun’ çıkaran, süresi dolmuş biletler kullanan ya da trenlerde sigara içerken yakalanan kişiler seyahat etmekten men edilebilir.

Ancak sistem pek şeffaf değil. Vatandaşların, yaya yoluna bisiklet park etmek ya da Jia’nın başına geldiği gibi özrün ‘samimiyetsiz’ bulunması gibi daha önemsiz suçlardan dolayı etiketlenmeleri gayet mümkün görünüyor. Kar amacı gütmeyen İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Maya Wang, Aralık ayında yaptığı açıklamada “Çin hükümet yetkililerinin, bürokratik önemsiz uğraşların insan haklarını önemli ölçüde sınırlayabildiği bir gerçeklik yaratmaya çalıştığı gayet açık” ifadesine yer vermişti.

Kaynak: The Verge