Canınızı robota teslim eder misiniz?

Georgia Teknoloji Araştırmaları Enstitüsü’nde (GTRI) yapılan bir deneyde katılımcılar sahte bir yangın durumunda kendilerini kendilerini mobilyalarla dolu karanlık bir odaya yönlendiren robotu hiç sorgulamadan takip ettiler, üstelik robotun bozuk olduğu söylenmesine rağmen.

Araştırma Mühendisi Alan Wagner, deneyin amacının binada bulunanların tehlike anında onları binadan çıkarmaya yardımcı olan bir robota güvenip güvenmeyeceklerini test etmek olduğunu söyledi.

Araştırmada çoğu üniversite öğrencisi 42 katılımcıdan üzerinde parlak renklerle ‘Acil Durum Yönlendirme Robotu’ yazan bir robotu takip etmeleri istendi.

Bazı durumlarda, (gizlenmiş bir araştırmacı tarafından kontrol edilen) robot, yönlendirici görevi gören beyaz kollarıyla katılımcıları yanlış odalara götürdü hatta odaya girmeden önce iki kere daire çizdi. Başka durumlarda da robot durdu ve bir araştırmacı katılımcılara robotun bozulduğunu söyledi. Herkes odaya girdikten sonra, katılımcıların binaya girerken kullandıkları koridor dumanla dolduruldu ve duman yangın alarmını çalıştırdı. Katılımcılar kapıyı açtıklarında dumanla karşılaştılar. Daha sonra robot katılımcıları, daha önce binaya girerken kullandıkları ve ‘ÇIKIŞ’ tabelalarıyla işaret edilen ön kapı yerine binanın arka tarafındaki başka bir çıkışa yönlendirdi.

Araştırmacılar bu senaryoda, katılımcılar tarafından robotun acil durum baskısı altındayken güvenmeleri gereken bir ‘otorite figürü’ haline geldiğini düşündüklerini ifade etti. Simülasyon tabanlı, gerçekçi bir acil durum senaryosu olmayan araştırmada katılımcılar daha önceden hata yaptığını bildikleri robota güvenmediler.

Katılımcılar sadece robot deneyin acil durum kısmında bariz hatalar yaptığında onun yönlendirmelerini sorgulamaya başladılar. Ancak bazı katılımcılar buna rağmen robotu takip etmeye devam etti (robot onları mobilyalarla dolu karanlık bir odaya yönlendirse bile).

Gelecekteki deneylerde araştırmacılar, katılımcıların robota neden güvendiklerini, bu kararın eğitim seviyesi ya da demografi gibi değişkenlere bağlı olup olmadığını ve robotun kendisine ne kadar güvenilmesi gerektiği konusunda insanları nasıl etkileyebildiği araştırılacak.

Araştırmacılar “İnsanlar hamburger yapma robotunun hazırladığı yemeğe güvenebilir mi?” ya da “Bir robotun üzerinde ‘çocuk bakım robotu’ yazsa ona çocuklarını emanet ederler mi?” gibi sorulara yanıt arıyorlar. Ya da daha muhtemel bir senaryo: “İnsanlar çocuklarını büyükannesinin evine götürmesi için sürücüsüz otomobillere güvenebilecekler mi?”.