Avrupa ‘açık bilim’ modeline geçiyor

Avrupalı 11 bilimsel araştırma fonlama organizasyonunun aldığı ortak karara göre, kamusal fonla araştırma yapan bilimciler araştırma sonuçlarını kamuya ücretsiz sunmak zorunda. Salı günü cOAlition S adlı girişimi kuran organizasyonlar, 2020’ye kadar bu kuralı yürürlüğe sokma kararı aldı.

cOAlition S üyeleri arasında Birleşik Krallık Araştırma ve İnovasyon, Fransız Ulusal Araştırma Ajansı ve Hollanda Bilimsel Araştırma Organizasyonu yer alıyor. Toplamda 11 organizasyon her yıl bilimsel araştırmalara 7,6 milyar Avro (58,3 milyar Lira) harcıyor.

Paralı dergiler prestijli görülüyor

Araştırmacılar genellikle çalışmalarını, paralı abonelik gerektiren Nature ve Science gibi dergilerde yayımlamayı tercih ediyor. Çünkü bu yayımcıların, açık erişimi olan diğer dergilere oranla daha prestijli olduğu düşünülüyor. Abonelik gerektiren bir dergide yayımlandığında projeye ücretsiz erişmek mümkün olmuyor. Bu çalışmalar aylar, hatta yıllar sonra kamuya açık bir şekilde paylaşılıyor.

Bu kısıtlamalar açık erişim taraftarlarınca hoş karşılanmıyor. Araştırma halkın verdiği vergilerle fonlanıyorsa elde edilen sonuçların da yayımlanmaya hazır olduğu andan itibaren halkın erişimine açılması gerekiyor. Açık erişim ayrıca eğitime de katkıda bulunuyor. Öğrenciler en son bilimsel gelişmeleri ücretsiz olarak takip edebiliyor. Bilimciler de diğer araştırmalar üzerine kolayca çalışmalar yürütebiliyor.

ABD’de karşılık bulmamıştı

ABD’de açık erişim hareketine yeterli destek gelmediği için son 20 yıldır bu alanda ciddi bir başarı elde edilemedi. Ancak bu 11 Avrupalı organizasyon deyim yerindeyse yumruğunu masaya vurdu: “Ya araştırmanızı halka açık olarak yayımlayın ya da fonlara güle güle deyin.” Hükumetlere bağlı ajanslar da açık erişime geçiş için kendi yol haritalarını belirleyebilir.

Bu tarz bir küresel geçiş, cOAlition S’in hedeflerinden biri. Science Europe Başkanı Marc Schiltz “Bu bir dönüm noktası olabilir. Amaç, görüş bildirmekten ziyade büyük ve kararlı bir adım atmaktı.” diye konuştu.

Yeni kurallar birkaç yıl sonra yürürlüğe girecek. Bu da yayımcılara iş modellerinde yapacakları değişiklikleri belirlemek için süre verecek. Eğer değişikliğe gitmezlerse, cOAlition S üyelerinin fonladığı araştırmalara veda etmek zorunda kalabilirler.

Kaynak: Futurism