AB’den robot hak ve ödevleri raporu

Avrupa Birliği, robotlar için özel bir yasal statü oluşturmaya hazırlanıyor. Ancak bunun için robotların acil durumlarda devre dışı bırakılması için bir mekanizmalarının olması gerekiyor. Avrupa Parlamentosu, Yasal İlişkiler Komitesi’nden geçen bir tasarı yapay zekalı robotların görev ve sorumluluklarını belirliyor.

Komite raportörü Mady Delvaux “Günlük hayatımız, robotlardan gitgide daha fazla etkilenmeye başlıyor. Bu gerçeğe çözüm üretmek ve robotların insanların hizmetinde kalmasını sağlamak için bir an önce güçlü bir Avrupa yasal çerçevesi oluşturmamız gerekiyor.” şeklinde konuştu.

Robotik kuralları

Robotların nasıl yapılması gerektiğini anlatan kurallar, Blade Runner ya da I, Robot gibi filmlerden tanıdığımız görüntüleri akla getiriyor. Raporda bulunan “Robotların tasarım amaçları çerçevesinde hareket etmelerini garanti altına almak için, entegre devre dışı bırakma mekanizmaları (ölüm butonu) bulunması gerekiyor.” ibaresi robotların insanlara saldırma endişesini gözler önüne seriyor.

Öte yandan robotların kendilerini insan gibi tanıtmaları da istenmeyen bir durum. Raporda “Robotların, insanlarla etkileşim içindeyken daima robot olduklarını ifade etmeleri gerekiyor.” denildi. Günümüzde pek çok yapay zeka yazılımı, robot olduğunu kabul etmeyecek şekilde tasarlanmış durumda. Genellikle eğlence amaçlı olarak eklenen bu özelliğin tehdit unsuru haline gelebileceği düşünülüyor. Rapor ayrıca yapay zekalı robotların daima takip edilebilir şekilde üretilmesi gerektiğini belirtiyor.

Robotlar ikinci sınıf vatandaş mı?

Bu kurallar her ne kadar insanların bakış açısından ‘korumacı’ gibi görünse de robotlara ‘ikinci sınıf vatandaş’ muamelesi yapıldığı da gözden kaçmıyor. Donald Trump müslümanların sürekli polis takibinde tutulması gerektiğini söylediğinde yer yerinden oynamıştı. Şimdi robotların aynı şekilde takip edilmesini talep etmek, şu anda herhangi bir sorun teşkil etmeyebilir. Ancak zeki bir robot eğer bu yasaları sorgulayacak duruma gelirse, insanların baskıcı ve zorba yaratıklar olduğuna karar verebilir. Hollywood’dan gördüğümüz kadarıyla insan ve robot arasındaki savaşlar da aşağı yukarı bu şekilde başlıyor.

Robotlarla ilgili bir başka tartışma noktası ise vergi konusunda ortaya çıkıyor. Robotlara insanlar gibi haklar ve ödevler veriyorsak robotlardan vergi de almamız gerekiyor mu? Raporda, fabrikaya robot aldığı için işçi çıkaran işverenlerin robotlar adına vergi ödemesi ya da toplumsal faaliyetlere destek olması talep ediliyor. Bu şekilde vatandaşlık maaşı ödenmesi için de kaynak sağlanabilir.

Kaynak: The Memo, CNN