Otomasyon sonrası dönemde istihdam sorunları

Önümüzdeki otomasyon dalgası ile tam olarak kaç kişinin işini kaybedeceği konusuna çok mu odaklanıyoruz yoksa şu ana kadar yaptıklarımız ortaya çıkacak sorunları çözmek için yetersiz mi? ABD’li düşünce kuruluşu Center for Global Development tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlanan, yapay zeka ve robotik alanındaki çalışmaların dünyadaki iş gücündeki etkilerini tartışan makalede sorulan sorulardan birisi bu.

Makalenin yazarları Lukas Schlogl ve Andy Sumner, yeni teknolojilerle tam olarak kaç işin yok olacağını söylemek imkansız olsa da özellikle belli bir rutin ve fiziki uğraşın gerekli olduğu gelişen ekonomilerde önemli etkilerin görüleceği konusunda oldukça emin olduklarını belirtiyor.

Daha önceki çalışmaların gösterdiği gibi, Schlogl ve Sumner da otomasyonun toplu işsizlikten ziyade maaş artışlarında duraksamaya ve iş piyasasında kutuplaşmaya yol açacağını düşünüyor. Yani bu işler gittikçe düşük maaşlı ve düzensiz hale gelecek. Öte yandan iş piyasasının diğer kutbunda, yeni teknoloji ile artan üretkenliğin faydalarını toplayacak az sayıda zengin ve süper zenginler olacak.

Otomasyonun getireceği değişimler, birçok kişinin iş güvencesini ve yaşam standartlarını olumsuz etkileyecek. Bunun sonuçları siyasi ortama da yansıyabilir. Hatta bazıları bunun çoktan gerçekleşmeye başladığını, otomasyon riski altındaki şehirlerdeki işçilerin ABD’de Cumhuriyetçi Parti’ye oy verme olasılığının daha yüksek olduğunu söylüyor.

Schlogl ve Sumner makalede ayrıca otomasyonun yol açacağı sorunlara karşı önerilen çözümlere genel bir bakış sunuyor. Bunlardan birisi, sanayi devrimi sırasında işlerinin yok olacağından korktukları için tekstil makinelerini parçalayan Luddite‘lara benzer bir çözüm: Otomasyon trendini yavaşlatmaya veya geri döndürmeye yönelik önlemler. Bu tür önlemler robot ile yapılan malzemelere veya robotların kendilerine vergi koymayı ve var olan işleri makineleştirmeyi zorlaştıracak düzenlemeler oluşturmayı içeriyor. Schlogl ve Sumner bu tür önlemlerin açık bir ekonomide ve otomasyonun ürün ve hizmetleri çok daha ucuza yapabildiği bir düzende uygulanmasının zor olduğunu belirtiyor.

Otomasyona karşı çözüm önerilerinden bir diğeri, insan iş gücünün maliyetini, maaşları azaltarak ve hakları kaldırarak düşürmek. “Sorun, bu tür stratejilerin ne kadar istenilir ve siyasi olarak mümkün olduğunda” diyen Schlogl ve Sumner’ın demek isteği bir açıdan da şöyle yorumlanabilir: “İnsanların sokaklarda isyan edecek noktaya gelmeden ne kadar aşağılanmayı kaldırabileceklerini bilmiyoruz.”

Bir başka çözüm ise, baş etme stratejileri. Bu tür stratejiler iki ana konuya odaklanıyor: İşleri otomasyon tehditi altında olan işçileri tekrardan eğitmek veya etkilenenlere evrensel vatandaşlık maaş benzeri ekonomik yardım sağlamak.

Schlogl ve Sumner, işçileri tekrardan eğitmek ile ilgili problemin edinilen yeni becerilerin “yeteri bir süre için otomasyona dayanacak durumda” olup olmayacağını veya hayatının yarısı boyunca belli bir iş yapmış kişiyi eğitmek için harcanacak paraya değip değmeyeceğini bilmememiz olduğunu belirtiyor. Makaleye göre, vatandaşlık maaşı gibi ekonomik yardımları gelişmekte olan ülkelerde uygulamak mümkün olmayabilir ve bununla birlikte bu tür yardımlar ters bir etki yaparak iş gücü maliyetinin artmasına yol açarak otomasyonu daha da teşvik edebilir.

Tüm bu sorular Schlogl ve Sumner’ı küresel bir krize neden olabilecek bu sorun için siyasi ve ekonomik çözümlerle ilgili yeterince araştırma yapılmadığı sonucuna götürüyor. İkilinin otomasyonla ortaya çıkabilecek sosyal krize çözümü ise, kendilerinin de ütopik ve birçok sorunu olduğunu kabul ettikleri evrensel vatandaşlık maaşı sistemine benzer bir sistem.

Kaynak: The Verge